- Tôi đóng giày cho bà con và tôi nậy đá lát đường!
Anh cũng chẳng thạo chính tả hơn bạn đồng sự của anh ở Bộ nội vụ.
Nhưng về môn lịch sử và môn kinh tế xã hội, thì người thợ giầy này còn
biết nhiều hơn toàn bộ các vị có bằng cấp hợp lại và đã từng giữ cái cặp
thượng thư này trước anh – cái cặp đó, hôm trước, anh đã nắn xem, với cái
bĩu môi của người thành thạo về da bò hơn da dê.
Trong lúc anh vuốt sáp sợi chỉ khâu hoặc lướt lưỡi dao sắc trên tấm da
dê, anh cũng dõi theo dòng tư tưởng lớn lao và cũng tự cắt lấy một địa phận
riêng trong địa hạt của các nhà tư tưởng.
Và, trên diễn đàn, anh biết làm bóng bẩy và uốn nắn lời lẽ của anh như
chiếc mũi giầy, mài nhọn lời nhạo như mõm giầy bôt-tin, hoặc thọc sâu lý
lẽ như nện đinh vào đế đóng chêm! Trong cái túi hùng biện của anh, có cái
phóng túng và cái vững vàng, cũng như trong bộ đồ xéc-giơ “diện” của
anh, có cả bài vị của phu nhân lẫn guốc của thợ mộc.
Là nhà hùng biện của nơi quán rượu, kỳ quặc về tính ba lơn và những
cơn nổi giận, sinh nói ngược, hùng hồn trước quầy rượu, và trong câu lạc
bộ, lúc nào cũng sẵn sàng làm một chén bênh vực tất cả mọi quyền tự do…
tự do say rượu cũng như tự do khác!
- Ch-ỉ c-ó h-ai vấn đề! Một: lãi của Tư bản!
Anh nói tắt. Anh nuốt chữ i, hả hê như người ta ngốn cái mũi của kẻ
địch.
- Hai: tự trị! Vanh-trax, anh thì phải biết cái đó, vì anh đã đi học? Chữ
đó gốc từ tiếng Hy-lạp, theo các vị tú tài nói!… Họ biết nó gốc từ đâu,
nhưng không biết nó dẫn đến đâu!
Và anh vừa cười, vừa tợp một ngụm rượu!
- Các cậu hãy giải thích cho mình nghe thế nào là tự trị, xem nào! Anh
chùi râu xong nói.
Mọi người chờ câu trả lời.
Giữa im lặng, anh nhắc lại:
