dàng dưới chiếc mũ chỏm đỏ chót, họ bứt cánh hoa hồng hoặc rung bình
hương trước chiếc kiệu có vị chủ giáo làm phép giáng phúc.
Cái sọ của Vécmôren gợi lên cái mũ nhỏ đỏ chót ấy, mặc dù anh đã
đội chiếc mũ phơngiêng
.
Anh gần như nói lắp, cũng như mọi đứa con cưng của linh mục, và
mỉm cười luôn miệng, kiểu cười nhà nghề của các giáo sĩ - cái cười trắng
bệch trên gương mặt trắng của anh, màu bánh thánh! Cái anh chàng vô thần
và đảng viên xã hội ấy, mang khắp trong người dấu ấn và nền nếp của
người nhà dòng!
Nhưng trong cái giáo dục tôn giáo, anh đã giết chết cái gì có hơi
hướng của sự hèn hạ và giả mạo; cùng với đôi bít tất đen, anh đã vứt bỏ
những thói xấu bên dưới của đám tín đồ, để giữ lại những đức tính khắc
khổ, cái nghị lực ngấm ngầm, sự quyết tâm tiến tới mục đích, và cả ước mơ
về ý thức về khổ hình.
Anh đã vào Cách mạng bằng lối cửa của kho đồ thánh, cũng như một
nhà truyền giáo đi tới trước cái gông ở Trung quốc; và anh đem vào đó một
mối nhiệt tình tàn bạo, những đòi hỏi trục xuất bọn thiếu tin tưởng, quất roi
bọn lạnh nhạt - cho dù bản thân anh có thể bị tên xuyên, và bị đóng đinh
trên câu rút bởi những chiếc đinh bẩn thỉu của vu khống!
Ngày nào anh cũng đọc cuốn kinh Nhật tụng đó, vừa bình luận từng
trang một cuốn Đời Liệt Thánh mới, vừa chuẩn bị sự gia phúc cho Người
Bạn dân
và Người Liêm khiết
mà anh xuất bản những bài thuyết giáo
Cách mạng và trong thâm tâm anh thèm muốn được hy sinh như họ.
Chà! anh những muốn gục ngã dưới nhát dao của Saclôt hoặc dưới
phát súng tháng Técmiđo!
Đôi khi chúng tôi đã tranh cãi với nhau về chuyện đó.
Tôi ghét Rôbexpie, kẻ theo thần giáo, và thấy không nên bắt chước
Mara, gã nô lệ của đa nghi tay loạn óc của Khủng bố, kẻ mắc bệnh thần
kinh của một thời kỳ đẫm máu!
