chiếu tướng. Anh chỉ nhìn thấy hoa khi nó ở miệng súng trước lúc bắn và
anh sẽ nghe tiếng lá xào xạc khi nó mọc bên cạnh cán cờ!
Vì vậy mà anh khinh tôi. Anh cho tôi là một nhà thơ, và gọi tôi là
thằng vô công rồi nghề, bởi vì tôi viết bài, ngay cả những bài chiến đấu ở
xa kia, nơi đồng ruộng, trên một chiếc thuyền, trong lòng một cái vụng
khuất dưới hàng liễu, và buổi tối tôi thường đứng tựa cửa sổ, trước một
cảnh đồng mà thì nói lên trong bóng tối duy có bộ khung của một chiếc
cày- mà đôi khi lưỡi của nó lóe lên dưới bóng trăng ánh chớp của lưỡi rìu.
Giản dị hơn biết bao những con người thật sự xuất thân từ nhân dân!
Răngviê. Một thân hình gày gò dài nghêu trên đó cắm như trên mũi
giáo một cái đầu tái nhợt, mà người ta ngỡ là một cái đầu bị chém nếu anh
ta khép mi mắt.
Cái đầu ấy có vẻ đã mất hết máu, ở dọc tường xử bắn hoặc trong thúng
của kẻ đao phủ; ngay cả tóc cũng xõa xuống như tóc rối bù của người bị
hành hình; môi thì trắng nhợt và ở mép đọng lại nét trề môi trong cơn hấp
hối.
Đó là diện mạo lúc vô sự của Răngviê - mà sắc mặt nhợt nhạt quá sớm
nói lên số mệnh của kẻ tuẫn tiết, nó mang sẵn từ trước dấu hiệu của một
cuộc đời đau khổ và của một cái chết bi thảm!
Nhưng một khi anh mở miệng và nói, thì một nụ cười con nít làm rạng
rỡ bộ mặt, và giọng nói anh, bị khàn vì bị bệnh lao phổi, nghe dễ thương
với cái lơ lớ giọng Berisông và cái dư vị của người hát lễ. Chắc hồi còn trẻ
ở làng, anh đã từng hát kinh chiều, vì anh vẫn còn giữ một chút điệu ngâm
bài Thánh ca, trong cuống họng rát cháy vì không khí độc hại nơi thành thị.
Trước kia anh là một tiểu chủ; và nợ đã ngốn hết số vốn ít ỏi của anh.
Anh không nói tới chuyện đó bao giờ, có thể anh cho rằng anh đã vấy bẩn
huy hiệu của Đảng - nhưng màu nhợt nhạt làm bệch mặt anh có lẽ đã đến từ
cái buổi sáng bị nghiệp đoàn công bố vỡ nợ.
Những ai quen biết anh đều biết rằng anh đau khổ vì chuyện đó…
nhưng bao nhiêu ngươi cũng biết rằng xưa kia và hiện nay anh vẫn là một
