32
nguyễn nhật ánh
tốt. Nhưng mua lịch, người ta chỉ cốt mua một tờ lịch
đẹp. Ở đây, rõ ràng nội dung của tờ lịch đóng vai trò
thứ yếu. Chính hình thức của nó quyết định giá cả và
khả năng tiêu thụ. Và có lẽ trong vô vàn những sản
phẩm lưu hành ngoài xã hội, lịch tờ là mặt hàng duy
nhất mà sức tiêu thụ của nó tùy thuộc chủ yếu vào
mẫu mã của bao bì chứ không bởi khả năng sử dụng
mà nó đem lại.
Hình thức của một sản phẩm dĩ nhiên là cần thiết,
nhất là trong thời buổi cạnh tranh của nền kinh tế tự
do, nhưng cần thiết đến mức trở thành yếu tố then
chốt, quyết định sự thắng bại của một mặt hàng trên
thương trường như lịch thì quả là quái lạ. Những chiếc
đồng hồ cũng thường xuyên thay đổi kích thước và
kiểu dáng nhằm quyến rũ người mua, nhưng do quy
định ngặt nghèo của “thể loại”, chúng chỉ quanh quẩn
với những hình thức kỷ hà đơn điệu: hết tròn lại vuông,
hết vuông lại bầu dục... gần đây, để đa dạng hóa mẫu
mã của đồng hồ, các nhà sản xuất nghĩ ra cách lắp đặt
thêm các diện tích phụ, dưới nhiều hình dáng khác
nhau nhưng dù nỗ lực đến đâu, đồng hồ cũng không
theo kịp lịch ở khía cạnh trình diễn và nhất là không
thể thay đổi được thói quen của khách tiêu dùng: một
cái đồng hồ tốt vẫn có giá trị gấp nghìn lần một cái
đồng hồ đẹp!
Lịch lại khác. Lịch không vận hành nên không
hỏng hóc. Do đó người mua lịch không quan tâm đến
chuyện xấu tốt, chỉ chăm chú đến chuyện xấu đẹp. Nghĩa
là quan tâm đến hình thức hơn nội dung, phần tờ hơn
