Khi ta có một mình và vẫn còn váng vấp sâm banh, ta sẽ đi loanh quanh
thăm thú trên tàu. Tôi đang đáp con tàu Queen Elizabeth tới Dublin để vào
trường Trinity College đây, nếu anh không phản đối. Có bao giờ anh nghĩ
rằng việc đi tới đi lui như thế, vẫy vẫy tay như thế là anh sẽ đứng về phía kẻ
thù? Cái Trinity College ấy, cái trường Tin lành ấy, xưa nay luôn trung
thành với hết vua Anh nọ tới chúa Anh kia, thử hỏi nó đã làm được những
gì cho tự do của đất nước Ireland? Thế mà đầu óc hạt đậu vắt mũi chưa sạch
của anh cứ luôn coi bọn chúng, lũ ngựa Tin lành kiêu ngạo phát âm uốn a
uốn éo kiểu Anh còn mặt cứ vểnh lên trời ấy là siêu việt hơn mình.
Oliver St. John Gogarty xưa cũng học Trinity và tôi từng viết luận án về
ông, đọc hết những trước tác của ông mà tôi tìm được, từng hy vọng sẽ
thấm được tí tài năng và văn phong của ông, nhưng chỉ công toi. Có lần tôi
đưa luận án của mình cho Stanley Garber, một đồng nghiệp ở trường
McKee và kể cho anh ta về niềm hy vọng của tôi. Anh ta lắc đầu mà rằng:
Nghe này, anh McCourt, hãy quên Gogarty đi. Trong đáy sâu của tâm hồn
anh, anh vẫn là thằng nhỏ đái dầm ở những ngõ hẻm ở Limerick. Hãy tìm
cho ra anh là thằng quái nào. Hãy leo lên thập tự giá hứng chịu lấy đau khổ
của chính mình. Không khác được đâu, anh bạn ạ.
Sao anh lại nói thế được nhỉ, hở Stantley? Chuyện thập tự giá ấy. Anh là
dân Do Thái mà.
Đúng thế. Nhưng anh hãy nhìn dân Do Thái chúng tôi mà xem. Chúng
tôi tìm cách thích ứng với những người không phải đạo Do Thái. Chúng tôi
đã tìm cách để đồng hóa ấy chứ, nhưng họ đâu có chịu. Kết quả là thế nào?
Cọ xát, anh bạn ạ, và chính sự cọ xát này đã sinh ra những người như Marx,
Freud, Einstein và Stantley Garber. Hãy cảm ơn Chúa vì anh đã không bị
đồng hóa, McCourt ạ, và hãy quên Gogarty đi. Anh không phải là Gogarty.
Anh chỉ một mình. Anh hiểu chứ? Nếu lúc này đây anh té lộn nhào rồi chết,
những ngôi sao vẫn chuyển động trên quỹ đạo của chúng còn anh sẽ là một
đốm sáng. Hãy đi con đường riêng của mình, bằng không một ngày nào đó
anh sẽ tàn đời trong một ngôi nhà nhỏ trên Staten Island, đọc kinh Kính
mừng với một mụ Maureen nào đó.
