căn bệnh suốt mùa thu mang từ Taganrog đến Sébastopol.
Cuộc hành trình bị gián đoạn.
Alexandre như cảm thấy bệnh trầm trọng hơn, muốn gặp Hoàng hậu trước
khi chết nên đòi quay trở lại Taganrog ngay lúc đó. Vẫn làm trái ý với
những khẩn nài của Wyllie, Người đi ngựa một phần đường, nhưng không
lâu chẳng thể ngồi lưng ngựa được nữa, lại phải lên xe tiếp tục đi. Cuối
cùng, ngày 3 tháng mườ một Người trở về đến Taganrog, vừa vào đến lâu
đài Tỉnh trưởng thì ngất đi.
Hoàng hậu, bản thân gần như chết dở vì bệnh tim, lúc ấy quên hết những
cơn đau của mình, để săn sóc chồng. Cơn sốt nguy hại, tuy môi trường đã
thay đổi, ngày càng có vẻ nặng hơn, đến ngày 8 triệu chứng đã trở nên trầm
trọng nên ngài James Wyllie đòi phải có bác sĩ Stophiegen, bác sĩ riêng của
Hoàng hậu phụ với mình. Ngày 13 hai bác sĩ hợp lực chống bệnh viêm não
đang đe doạ làm phức tạp thêm căn bệnh, họ đề nghị Hoàng đế cho trích
máu, Hoàng đế luôn luôn phản đối, chỉ đòi uống nước lạnh và khi người ta
từ chối thì Người từ bỏ hết tất cả các việc khác. Đến bốn giờ chiều Hoàng
đế bảo lấy giấy mực, viết một bức thư, đóng dấu, thấy ngọn nến đang cháy,
Người bảo với anh hầu: "Anh bạn, tắt nến đi không người ta nghĩ là bạch
lạp và tưởng ta đã chết".
Hôm sau, ngày 14, hai bác sĩ trở lại chăm sóc theo yêu cầu của Hoàng hậu
nhưng vẫn vô ích vì Hoàng đế giận dữ đuổi họ đi. Tuy vậy gần như sau đó
hối hận vì hành động thiếu kiên trì của mình, Người cho gọi cả hai người
lại "Này – Người nói với Stophiegen – ta rất vui gặp ông và ông James
Wyllie, nhưng ta báo trước ta từ bỏ niềm vui ấy nếu các ông làm ta vỡ đầu
vì thuốc thang". Thế nhưng vào giữa trưa Hoàng đế đồng ý dùng một liều
thuốc giảm đau.
Đến bốn giờ chiều, bệnh tiến triển đáng sợ đến mức phải gọi gấp một linh
mục. Ngài James Wyllie theo yêu cầu của Hoàng hậu, vào phòng người hấp
hối, lại gần giường Hoàng đế vừa khóc vừa khuyên nếu vẫn tiếp tục từ chối
sự chăm sóc thuốc men, ít nhất cũng không nên từ chối những việc làm về
tôn giáo. Hoàng đế trả lời Người chấp nhận những gì người ta muốn.
Ngày 15, lúc năm giờ sáng, linh mục nghe xưng tội được đưa vào. Vừa