NGƯỜI THẦY DẬY ĐÁNH KIẾM - Trang 15

đã trông thấy qua cửa sổ.
Vốn bận tâm về những khối kiến trúc lớn, chỉ khi trở lại tôi mới lưu ý đến
người dân ở đây vì tính chất rất đặc thù của họ. Ở Saint-Peterbourg chỉ có
những nô lệ có râu dài hoặc những ông lớn có huân chương, không có tầng
lớp trung gian.
Phải nói thoạt nhìn, người moujik (nông dân Nga) không kích thích sự tò
mò, đàn ông về mùa đông mặc áo da cừu lộn mặt, mùa hè sơ mi sọc, đáng
lẽ phải bỏ trong quần thì phất phới trên đầu gối, đi dép buộc dây chéo nhau
lên đến cẳng chân, tóc cắt ngắn, một bộ râu dài phát triển rậm tự nhiên. Đàn
bà mặc áo vải bông bình thường hoặc áo dài gấp nếp lớn dài xuống đến
nửa váy, những đôi bốt đồ sộ, trong đó bàn và cẳng chân mất cả hình thù.
Nói đúng ra người ta không gặp dân chúng có nét mặt thanh thản như thế ở
một đất nước nào khác trên thế giới.
Ở Paris, trên mươi khuôn mặt của tầng lớp cuối cùng trong xã hội, ít nhất
cũng năm hoặc sáu thể hiện sự đau đớn, khổ sở và sợ hãi. Saint-Peterbourg
không bao giờ có những cái đó. Người nô lệ luôn vững tin về tương lai và
hầu như luôn hài lòng về hiện tại, không lo lắng gì về chỗ ở, ăn mặc, lương
thực, những việc người chủ phải lo cho họ, trong đời họ không có băn
khoăn gì khác ngoài việc tiếp nhận một số roi vọt mà đã từ lâu đôi vai của
họ đã quen chịu đựng. Vả lại họ quên những đòn roi ấy rất nhanh nhờ vào
một loại rượu mạnh được dùng làm nước uống hàng ngày. Thay vì họ nổi
nóng như phu người Pháp say rượu vang, lại làm họ kính trọng sâu sắc và
khúm núm thêm trước cấp trên, tình cảm thân mật với những người ngang
hàng. Cuối cùng tôi thấy họ có tấm lòng độ lượng, khôi hài, đáng cảm
động.
Một đặc điểm khác cũng đập vào mắt tôi là giao thông trên đường phố rất
thông suốt nhờ có ba con kênh lớn chung quanh thành phố khai thông
những rác bẩn, vận chuyển, đưa nguồn thực phẩm và vận chuyển gỗ đi.
Không bao giờ có chuyện ùn tắc xe cộ buộc một chiếc xe trên đoạn đường
đi bộ chỉ mười phút phải mất ba tiếng như ở Paris. Ngược lại khắp nơi có
không gian: đường phố cho các loại xe giao nhau đủ mọi phía với tốc độ
cao cho nên không ngớt nghe tiếng "nhanh lên, nhanh lên!" Lề đường cho