đò Long Xuyên. Cậu không phàn nàn chuyện bị phái đi Sài Gòn một mình,
cách nhà cậu mấy tiếng ngồi xe về phía bắc, nơi cậu sẽ là dây cứu sinh của
gia đình. Là con trai lớn, cậu có trách nhiệm, và cậu đã quen lao động, đã
làm thế từ khi rời trường ở tuổi mười hai để đi đánh giày cho lính Mỹ.
Cậu biết họ từ hồi tám tuổi, khi cậu bắt đầu moi móc trong những bãi rác
của họ để tìm ống lon và thùng các tông, những tờ Playboybèo nhèo, và
những lon khẩu phần cá nhân chưa khui. Ðám lính Mỹ dạy cậu những điều
căn bản về tiếng Anh, đủ cho cậu tìm một công việc ở Sài Gòn nhiều năm
sau đó, lau sàn của một phòng trà trên đường Tự Do [5] nơi các thiếu nữ
cầm cố bản thân lấy đô la. Với sự kiên trì, cậu chà nhẵn hai bài học ở bãi
rác và động đĩ thành một thứ tiếng Anh xài được hơn, đủ ngon lành cho cậu
hiểu được tin đồn truyền từ phóng viên nước ngoài này sang phóng viên
khác vào mùa xuân 1975, sáu tháng trước. Họ đồn rằng hàng ngàn người sẽ
bị tàn sát nếu thành phố này rơi vào tay quân Bắc Việt.
Vào tháng Tư, khi đạn súng cối và đại bác bắt đầu nổ ở ngoại ô thành phố,
tin đồn đó có vẻ sắp trở thành sự thật. Tuy cậu không dự tính đấm đá, xô
đẩy và cào cấu tìm đường leo lên một chiếc sà lan đường sông, nhưng cậu
lại thấy mình làm như thế một sáng kia sau khi chứng kiến một khối khói
đen phủ trên phi trường, cháy rực ở chân trời, được thắp sáng bằng đạn
pháo kích của phe địch. Một tháng sau cậu ở Trại Pendleton, San Diego,
chờ bảo lãnh. Cậu với những người tị nạn khác được một khu trục hạm
thuộc Hạm đội Bảy cứu ở Biển Ðông, đưa tới một trại tạm thời của Thủy
quân lục chiến ở đảo Guam, và rồi được chuyển tới California. Khi nằm
trên giường cá nhân và nghe tiếng con nít chơi trốn tìm trên những lối đi
giữa các lều trại, cậu cố quên những người cố bấu vào không khí khi họ té
xuống sông, một số người bị đánh gục trong cuộc chen lấn, một số khác bị
những tên lính tuyệt vọng bắn vào lưng giành đường tháo chạy. Cậu cố
quên điều cậu đã khám phá ra, rằng mạng sống của người khác trở nên nhỏ
nhoi biết bao đối với mình khi chính mạng sống của mình cũng đang bị đe
dọa.
