NGƯỜI TÌNH - Trang 6

nóng bỏng và tận cùng với thời đai mình. Như bây giờ đã 78 tuổi và là bạn
thân của Tổng Thống Pháp đương nhiệm Francois Mitterrand, bà vẫn còn
đang sống bằng một thế sống rất mạnh mẽ, cái thế sống của một trái núi. Vị
lão bà này hết xảy thật. Với những thế kiếm, mà kiệt tác L Amant là một
bằng chứng, càng tới cuối đời càng lấp lánh. Và như thế, trong tư thế độc
lập nhất của một nhà văn độc lập.
Ðiểm hơn người thứ hai, còn đáng thán phục gấp bội điểm thứ nhất, là tài
năng ở Marguerite Duras không chỉ đóng khung trong một lãnh vực duy
nhất, thí dụ lãnh vực tiểu thuyết. Mà là một tài năng tổng hợp, đa dạng, với
những hiển lộng cùng tốt đẹp như nhau trên nhiều địa hạt văn học nghệ
thuật khác biệt. Như một con đường, một giòng sông tự nhân lên và tự phân
chia được tới nhiều phương hướng. Nói cách khác, như những lấp lánh
nhiều mặt của một hạt kim cương. Văn học nghệ thuật có ba lãnh vực
chính. Là tiểu thuyết, sân khấu và điện ảnh. Cả ba lãnh vực này, với Duras
và chỉ thấy ở Duras, không có một ranh giới, một phân biệt nào hết. Không
có một sở đoản nào hết mà cùng là một sở trường. Do nơi nếu tiểu thuyết
có một ngôn ngữ là kỹ thuật riêng, và điện ảnh, sân khấu cũng vậy, thì
Duras, như một trường hợp hy hữu, đã có được với bà cả ba ngôn ngữ và
kỹ thuật ấy, chúng hòa hợp ở bà thành một ngôn ngữ và kỹ thuật chung và
pháp huy tài năng bà thành một tài năng muôn mặt. Khiến bà là một tiểu
thuyết gia đại tài còn là một kịch tác gia, một điện ảnh gia lỗi lạc, không
chỉ viết tiểu thuyết mà còn viết kịch, dựng kịch, viết truyện phim và dựng
tiểu thuyết thành phim.
Ðọc bản liệt kê toàn bộ tác phẩm của Duras, với những ghi chú tường tận
về từng thể loại, ta thấy rất rõ sự đa dạng ấy. Như Un Barrage Contre le
Pacifique, năm 1950, Moderato Cantabile, hai tiểu thuyết của bà cũng do
chính bà chuyển thành phim truyện. Như Hiroshima mon Amour, năm
1960, viết thẳng thành truyện phim và đối thoại. Nhiều tác phẩm điện ảnh
khác nữa mà tác giả và người thực hiện cùng là Dura. Như India Song, năm
1973, Le Camion, năm 1977, Les Mains Négatives, năm 1979, vân vân.
Mở một dấu ngoặc: Un Barrage Contre le Pacifique, Moderato Cantabile là
Hiroshima mon Amour đã được đánh giá như những kiệt tác điện ảnh của