Tôi nghĩ, hình tượng Hạng Vũ trong dân gian không hề là loạn thần tặc
tử mà là một anh hùng cái thế nhất định có ảnh hưởng đến ngòi bút của Tư
Mã Thiên để ông viết lên kiệt tác “Hạng Vũ bản kỷ”. Một đao “cung hình”
của Hán Vũ Đế đã tạo nên một cái nhìn mới, một cây bút lớn, nói không quá
đáng là đã sản sinh cho lịch sử văn minh nhân loại một anh tài và một kiệt
tác. Không ít những bậc thức giả đương đại, chỉ cần gặp phải một chút oan
khuất là cứ nhắc đi nhắc lại, nhưng so với Tư Mã Thiên quả thật không thể
bằng. Đương nhiên, không phải là để cho những bậc thức giả đương đại có
những tác phẩm tốt mà cố tình giáng oan khuất vào đầu họ, bởi nếu như vậy
họ chỉ có thể trở thành một Lý Liên Anh hay là Tiểu Đức Trương mà không
thể nào là một Tư Mã Thiên.
Đọc bản kỷ của Hạng Vũ, tôi có cảm giác con người này hình như
không để tâm lắm đến việc đánh nhau. Hạng Vũ đánh nhau cũng giống như
chuyện du hí vui vẻ. Đây chính là sự hoạt bát, là anh nhiên, là “đồng tâm -
bản tính con trẻ”, là “đồng thú - thú vui con trẻ” của một người anh hùng.
Ông “đập nồi dìm thuyền” thể hiện quyết tâm, đốt nhà… chính là những biểu
hiện sự phá hoại theo ý thức “đồng tâm” điển hình. Mỗi lần giao chiến, Hạng
Vũ dẫn đầu sĩ tốt, trông ông ta chẳng ra vẻ gì của một vị thống soái mà lại là
một tên lính tiên phong, không xung phong không la hét không chém giết là
cảm thấy chân tay ngứa ngáy và trong lòng không vui. Hạng Vũ chỉ biết đấu
dũng đấu lực mà không thèm đấu trí, bảo ông sắp đặt một mưu kế nào đó là
ngay lập tức cảm thấy đầu thống tâm phiền. Đến những thời khắc cuối cùng,
Hạng Vũ vẫn cùng mỹ nhân và tuấn mã ca vang; thảm bại đến mức chỉ còn
28 kỵ binh bên mình mà ông vẫn còn cá cược với thuộc hạ, vẫn muốn chứng
minh thần lực của mình. Cuối cùng, một mình ông đứng bên bờ Ô Giang mà
vẫn đem tuấn mã tặng cho hảo hán, đem đầu lâu tặng cho người quen cũ.
Ông không muốn qua Giang Đông không phải vì không đủ can đảm để gặp
mặt Giang Đông phụ lão mà vì cảm thấy đánh nhau như thế đã đủ, đã phiền,
không muốn đánh nữa. Không muốn đánh nữa thì dùng dao cứa cổ, thế thôi.
