vậy, vấn đề đã nảy sinh: Hạng Vũ dưới ngòi bút của Tư Mã Thiên có đúng là
một Hạng Vũ trong cuộc đời thực hay không? Tương tự, có phải Lưu Bang
trong sách của Tư Mã Thiên là trùng khít với Lưu Bang trong cuộc đời thực?
Tôi chạnh nghĩ tới câu nói của Hồ Thích: “Lịch sử là một cô gái nhỏ được
con người đánh phấn thoa son cho”. Thiết nghĩ, câu nói này cũng có phần
hợp lý.
2. Trên đỉnh cái kỳ viết bản thảo
T
rên một ý nghĩa nào đó, lịch sử luôn có tính chất truyền kỳ. Đây là
cảm tưởng khi đọc lịch sử của tôi, cũng là kết luận đúc kết những kinh
nghiệm cá nhân của tôi. Những năm lao động ở quê hương, tôi thường nghỉ
giải lao cùng với những người lớn tuổi trên một phần mộ hoang giữa đồng,
có lẽ đây là phần mộ mai táng một người anh hùng thảo dã nào đó. Trên
chiếc cầu chòng chành xiêu vẹo xa xa kia có lẽ đã từng phát sinh một câu
chuyện lãng mạn kinh tâm động phách. Phía sau con đê cao cao kia có lẽ đã
từng có thiên binh vạn mã mai phục. Những người già ngồi bên cạnh tôi hút
thuốc đây có lẽ là những người đã tận mắt chứng kiến câu chuyện ấy? Biết
đâu trong số họ lại có người trực tiếp tham gia? Họ đang xúc cảnh sinh tình
mà kể lại cho tôi nghe câu chuyện có thể là họ nghe kể lại, cũng có thể là
chính mắt họ trông thấy. Tôi phát hiện ra rằng, cùng kể về một câu chuyện
nhưng mỗi người lại kể mỗi khác; cùng một câu chuyện và cùng một người
kể nhưng mỗi lần kể lại khác nhau. Cho dù câu chuyện cũng chỉ mới diễn ra
mấy chục năm trước, nhưng trong những lời kể của họ đã biến thành thiên
hình vạn trạng, dị bản quá nhiều, trừ sự kiện chủ yếu là có chỗ thống nhất,
những tình tiết chung quanh cái sườn sự kiện ấy lại phong phú vô cùng, khó
mà phân biệt là giả hay chân. Tôi phát hiện ra rằng, trong khi kể lại những
điều ấy, người kể không ngừng tra dầu thêm mỡ, không ngừng nhuận sắc
thêm tùy theo sự thăng hoa về cảm hứng. Anh hùng được thêu dệt cho thêm
