anh hùng, kỳ nhân được điểm xuyết cho thêm kỳ. Không có người kể nào
không tra dầu thêm mỡ vào chuyện kể của mình; cũng không có nhà sử học
nào dám khẳng định mình chỉ ghi chép lịch sử một cách khách quan. Bởi con
người luôn luôn có đời sống tình cảm, có thiện có ác nên muốn khách quan
cũng không thể khách quan nổi. Hãy xem “Sử ký” của Tư Mã Thiên, chúng
ta dễ dàng phát hiện ông vô cùng phẫn uất với ngai vàng của họ Lưu. Phàm
là những ai bị họ Lưu bức hại hoặc đè nén, Tư Mã Thiên luôn luôn có một sự
đồng tình không hề giấu giếm, khi miêu tả những nghiệp tích của họ, ông
thường có những lời tán dương rất nhiệt thành, thậm chí tán dương đến độ
khoa trương. Chẳng hạn khi viết về Đại tướng quân Hàn Tín, Phi tướng quân
Lý Quảng, Tây Sở Bá vương Hạng Vũ… Tư Mã Thiên dám liệt Hạng Vũ
vào hàng “bản kỷ” để cho người anh hùng này thụ hưởng sự đối đãi ngang
hàng đế vương. Khi viết “liệt truyện” về Hàn Tín và Lý Quảng, sự kính trọng
của ông thể hiện ở chỗ ông không gọi tên hai người mà xưng hô là Hoài Âm
hầu và Lý Tướng quân. Chỉ cần nhìn vào tiêu đề đã thấy tấm lòng kính trọng
của Thái sử công đối với những người này. Xét đến ngọn nguồn của những
nguyên nhân, có lẽ không ngoài một nhát dao vô tình của Hán Vũ Đế khiến
ông chịu một nỗi nhục lớn nhất trong đời một kẻ sĩ. Thế thì làm sao mà khách
quan cho được? Do vậy mà suy, những gì trong lịch sử mà hôm nay chúng ta
đọc được đều đã bị các nhà sử học, nhà văn, kể cả bách tính, thêm dầu bớt
mỡ, biến chúng thành những sản phẩm của sự yêu thương, căm giận hết cả
rồi. Với những sự thật đó, chúng ta đọc lịch sử có khác nào chúng ta đang
đọc truyền kỳ; chúng ta đọc “Sử ký” có khác nào chúng ta đang đọc một
cuốn sử tâm linh của Tư Mã Thiên?
Đặc điểm lớn nhất trong cuộc đời Tư Mã Thiên là “hiếu kỳ” - tức rất
ưa thích điều kỳ lạ. Ưa thích điều kỳ lạ là bản tính tự nhiên của nhân loại.
Bản tính tự nhiên của con người dễ dàng biểu lộ trong thời niên thiếu, cho
nên trẻ con “hiếu kỳ” nhất. Tư Mã Thiên đã già nhưng vẫn “hiếu kỳ”, do vậy
mới nói ông là một nhà văn luôn mang tình “đồng tâm” - tâm hồn con trẻ.
