Tôi không hề có ý viết một bài lý luận thâm uyên nào cả, có giết chết
tôi, tôi cũng chẳng viết được một bài lý luận cho ra hồn. Tôi không được
trang bị những kiến thức lý luận uyên bác, trong đầu không có thuật ngữ lý
luận, mà thuật ngữ lý luận cũng giống như con dao sắc trong tay đồ tể, không
có nó thì chẳng làm được việc gì hết. Bài viết của tôi chủ yếu hướng về
những người yêu thích văn học, thuận tùng nguyên tắc thực dụng chủ nghĩa,
có lẽ có một ít chỗ dùng được đối với những người yêu văn học ở những nơi
thôn dã quê mùa, còn đối với những ai ở phố phường hoa lệ thì nó chẳng có
chút giá trị nào cả.
Lột bỏ toàn bộ những cái vỏ hào nhoáng bên ngoài mà các nhà sáng tác
và các nhà phê bình khoác lên cho nó, tiểu thuyết hiện ra trước mắt tôi đã
biến thành những yếu tố vô cùng đơn giản: ngôn ngữ, cốt truyện, kết cấu.
Ngôn ngữ thì do từ vựng và ngữ pháp cấu thành, cốt truyện thì do hoạt động
của nhân vật và quan hệ giữa nhân vật với nhau cấu thành, kết cấu về cơ bản
là một kỹ thuật. Cho dù một nhà văn cao minh như thế nào cũng không thể
vượt ra khỏi ba yếu tố ấy, cho dù một tiểu thuyết vĩ đại đến mức độ nào đều
do những yếu tố ấy tạo thành. Cái gọi là phong cách của nhà văn chính là ở
thao tác điều động ba yếu tố ấy, nói chính xác hơn là ba yếu tố cơ bản ấy -
chủ yếu nhất vẫn là biểu hiện thông qua ngôn ngữ và cốt truyện, không chỉ
biểu hiện được phong cách tác phẩm mà còn biểu hiện được đặc trưng cá tính
của nhà văn.
Vì sao tôi lại dùng kiểu ngôn ngữ như thế này để thuật lại một câu
chuyện như thế này? Bởi vì những sáng tác của tôi đang tìm lại những gì đã
mất về quê hương, bởi vì thời niên thiếu của tôi gắn liền với nông thôn. Quê
hương của nhà văn không chỉ là nơi sinh sống của bố mẹ, mà là nơi anh đã
trải qua thời kỳ niên thiếu. Gabriel Garcia Marquez đã từng nói rằng, một nhà
văn khi đã quá tuổi ba mươi cũng như một con vẹt già, không thể học nói
được nữa, đại khái cũng ám chỉ về quan hệ giữa nhà văn với quê hương. Tác
gia không phải do học mà thành, tài năng viết lách như một hạt giống ngủ
