NGƯỜI TỈNH NÓI CHUYỆN MỘNG DU - Trang 251

từng vọng tưởng, nếu có một ngày nào đó hạnh vận sẽ đến, có cơ hội trốn
chạy khỏi mảnh đất kinh hoàng ấy, tôi sẽ không bao giờ quay đầu trở lại. Cho
nên, khi bò lên chiếc xe tải chở tân binh vào ngày 16 tháng 2 năm 1976, trong
khi những người trai trẻ cùng đi nước mắt ngắn dài từ biệt quê hương và
người thân tống hành thì tôi, ngay cả việc ngoái đầu nhìn lại lấy một lần cũng
không hề có. Tôi cảm thấy mình đã là một con chim thoát khỏi cái lồng chật
hẹp, tôi cảm thấy ở trong chiếc lồng ấy chẳng có gì đáng để cho mình phải
luyến lưu. Tôi cầu mong cho chiếc xe tải hãy chạy cho thật nhanh, chạy đến
chỗ nào càng xa càng tốt, tốt nhất là hãy chạy đến tận chân trời góc biển. Khi
chiếc xe dừng lại trước một doanh trại cách Đông Bắc Cao Mật khoảng hơn
trăm cây số, người nhận quân bảo rằng đã đến nơi, tôi cảm thấy vô cùng thất
vọng. Tiếc mỗi một điều rằng, đây là lần xa quê đầu tiên mà không được đi
cho đã nghiện, quê hương như một bóng tối vẫn cứ ám ảnh, bao phủ lên tôi.
Nhưng hai năm sau, khi tôi lại đặt chân lên mảnh đất quê hương, tâm tình của
tôi lại bị kích động mạnh mẽ. Trông thấy mẹ tôi, toàn thân đầy bùn đất, đầu
tóc rối bù vướng đầy cỏ rơm, đôi mắt sưng đỏ, nhúc nhắc đôi chân khẳng
khiu chạy từ sân đập lúa ra đón mình, một luồng hơi ứ nghẹn chẹn ngang lấy
cổ họng tôi, nước mắt tự nhiên túa ra từ trong hốc mắt - Những điều này sau
đó được tôi miêu tả trong truyện “Nổ tung” - Vì sao tôi khóc? Bởi vì tôi yêu
quê hương, trong đó có mẹ tôi đến độ thâm trầm mà tôi không hề để tâm. Lúc
ấy, tôi đã mơ mơ hồ hồ nhận ra rằng, quê hương có một sự chế ước nào đó
đối với mỗi con người. Đối với mảnh đất đã sinh ra anh, chôn vùi thân xác
của tổ tiên anh, anh có thể yêu nó, cũng có thể hận nó, nhưng anh không thể
trốn chạy khỏi nó. Do vậy mới có những bài từ bất hủ “Gió lớn nổi hề, mây
bay bay. Biển trời mênh mông hề, quy cố hương”, do vậy mà “Ta muốn vượt
sông không có cầu. Nguyện hóa hoàn điểu về cố hương. Về cố hương, vào
nhà xưa. Bồi hồi cố hương”. Công thành danh tựu tất gắn liền với cố hương:
“Phú quý không về quê, Khác nào áo gấm đi đêm”. Lúc gặp phải chuyện
không vừa lòng cũng nhớ về quê hương: “Chim lồng nhớ rừng xưa, Cá ao