Julián cảm thấy rằng Giám mục đang ám chỉ mối quan hệ của chính ông
ấy với cha Julián… và rằng người đàn ông già nua này vừa thầm ban phúc
cho Ambra.
“Tối nay, tại Thung lũng Những người ngã xuống,” Julián nói, “cha con
đã đưa ra một đề nghị khác thường với con. Những mong muốn của ông ấy
có làm đức cha ngạc nhiên không?”
“Không hề. Ông ấy đề nghị ngài làm một việc mà ông ấy luôn mong
muốn được thấy sẽ xảy ra ở đây trên đất nước Tây Ban Nha này. Dĩ nhiên,
với ông ấy, việc đó rất phức tạp về mặt chính trị. Với ngài, cách biệt thêm
một thế hệ so với thời kỳ của Franco, việc đó có thể dễ dàng hơn.”
Julián thấy náo nức trước cái viễn cảnh được vinh danh cha mình bằng
cách này.
Chưa đầy một tiếng trước, từ trên chiếc xe lăn bên trong đền thờ của
Franco, Đức vua đã nói ra những mong ước của ông. “Con trai, khi con làm
vua, hằng ngày con sẽ được thỉnh cầu phá hủy cái nơi ô nhục này, dùng
thuốc nổ và chôn vùi nó vĩnh viễn trong lòng núi này.” Cha chàng chăm chú
nhìn chàng.
“Và ta cầu xin con - đừng khuất phục trước áp lực.”
Những lời ấy khiến Julián ngạc nhiên. Cha chàng luôn căm ghét chế độ
chuyên chế thời kỳ Franco và coi đền thờ này là một nỗi ô nhục với quốc
thể.
“Việc phá hủy cái nhà thờ này,” Đức vua nói, “chính là vờ như lịch sử của
chúng ta chưa hề xảy ra - một cách dễ dãi để cho phép bản thân chúng ta vui
vẻ tiến về phía trước, nói với chính chúng ta rằng một ‘Franco’ khác có thể
không bao giờ xảy đến. Nhưng dĩ nhiên điều đó có thể xảy đến, và nó sẽ đến
nếu chúng ta không cảnh giác. Con có thể nhớ những lời người đồng bào
của chúng ta là Jorge Santayana…”
“‘Những ai không nhớ quá khứ buộc phải lặp lại nó’,” Julián nói, trích
dẫn lại câu cách ngôi từ thời trung học.
“Chính xác,” cha chàng nói. “Và lịch sử liên tục chứng minh rằng những
kẻ điên rồ sẽ lên cầm quyền khi có những trào lưu dân tộc chủ nghĩa hung
