tấn công các con kiến lớn với sức dũng cảm phi thường. Bây giờ tôi tò mò
là liệu F. sanguinea có thể phân biệt con ấu trùng của F. fusca, con thường
biến thành nô lệ, với những con của loài F.flava nhỏ nhưng mãnh liệt, mà
chúng không bao giờ bắt; và tôi có bằng chứng là chúng đã ngay lập tức
phân biệt được; chúng không vui mừng ngay lập tức bắt giữ con ấu trùng F.
fusca, trái lại chúng rất sợ hãi khi chúng bắt gặp con ấu trùng, hay thậm chí
đất từ tổ của F.flava và ngay lập tức bỏ chạy; nhưng trong khoảng mười
lăm phút, ngay sau khi tất cả các con kiến vàng nhỏ đã bỏ đi, chúng lấy lại
can đảm và mang con ấu trùng đi.
Một buổi tối tôi đã thăm một cộng đồng khác của F. sanguinea, và tìm thấy
một số các con kiến này vào tổ của chúng, mang xác chết của F. fusca (cho
thấy rằng nó không phải lậ một sự di cư) và nhiều con ấu trùng. Tôi theo
dấu vết của chúng khoảng ba mươi nhăm centimet tới một bụi cây rậm rạp,
cho tới khi con F. sanguinea cuối cùng đi ra, mang theo một con ấu trùng,
nhưng tôi không thể tìm ra cái tổ cô lập này trong bụi cây. Tuy nhiên cái tổ
chắc đã phải ở đâu đó, bơi vì hai hay ba con F. fusca đã chạy xung quanh
với sự kích động mạnh mẽ và một con đứng nguyên không nhúc nhích với
con ấu trùng của nó trên mồm, gần ngôi nhà hoang tàn của chúng.
Đây chính là những thực tế như vậy, cho dù không cần tôi khẳng định lại,
đối với bản năng tuyệt vời của việc trở thành nô lệ. Chúng ta đã thấy sự
tương phản cực lớn giữa thói quen bản năng của F. sanguinea với của F.
rufescens. Con sau không tự xây tổ cho mình, không tự quyết định sự di cư,
không thu lượm thức ăn cho bản thân và cho con cái, thậm chí còn không
tự ăn được: nó tuyệt đối phụ thuộc vào những con nô lệ đông đúc. Trong
khi đó, Formìca sanguinea, sở hữu ít nô lệ hơn nhiều, và càng ít hơn vào
thời gian đầu và hè. Các con chủ quyết định xem khi nào và ở đâu thì sẽ
xây tô, và khi chúng di cư, chúng mang theo con nô lệ. Cả ở Thụy Sỹ và
Anh, con nô lệ có vẻ như rất chăm lo tới con ấu trùng, còn con chủ thì tự nó
đi tìm kiếm, săn bắt các con nô lệ. Ớ Thụy Sỹ, những con chủ và nô lệ làm
việc cùng nhau, cùng xây và mang thức ăn về tổ: cả hai, nhưng chủ yếu là
