Mặc dù tôi hoàn toàn công nhận sự đúng đắn của quan điểm đưa ra trong
chương này dưới dạng chủ đề, nhưng tôi không hy vọng sẽ bị thuyết phục
các nhà tự nhiên học giàu kinh nghiệm, trong một thời gian dài, từ một
quan điểm của đối lập trực tiếp với quan điểm của tôi. Sẽ là rất dễ để che
giấu sự không hiểu biết của chúng ta dưới những cụm từ như “Kế hoạch
của sự tạo thành”, “Sự thống nhất của các thiết kế”... và để nghĩ rằng chúng
ta đưa ra một cách giải thích khi chủng ta chỉ tuyên bố lại cho rõ ràng một
sự việc. Bất kỳ ai chỉ quan tâm đến việc cân đo đong đếm những khó khăn
chứ không phải cách giải quyết những khó khăn đó chắc chắn sẽ phản bác
lý thuyết của tôi. Một vài nhà tự nhiên học, vốn có đầu óc linh hoạt, và
những người đã bắt đầu nghi ngờ về sự bất biến của các loài, có thể bị ảnh
hưởng bởi chương này; nhưng tôi tin rằng trong tương lai sẽ có những nhà
tự nhiên học trẻ trung và tiến bộ, những người sẽ có thể nhìn thấy cả hai
mặt của vấn đề bằng cách nhìn khách quan.
Một vài nhà tự nhiên học nổi tiếng đã phát biểu về lòng tin của họ rằng có
một số loài trong mỗi chủng trên thực tế không phải là loài; nhưng những
loài khác thực tế, thì lại được độc lập tạo ra. Điều này đối với tôi có vẻ là
một kết luận lạ lùng. Phần lớn của những nhà tự nhiên học tự xếp một số
loài vào các nhóm dựa trên những đặc tính điển hình bên ngoài của những
loài thật, họ thừa nhận răng những đặc điểm đó đã được sản sinh do biến dị,
nhưng họ từ chối mở rộng quan điểm đó cho những loài có những đậc điểm
hơi khác nhau. Tuy vậy họ không giả vờ rằng họ có thể định nghĩa, hoặc
thậm chí là giả thuyết, rằng loài nào được sinh ra từ tự nhiên và loài nào
được sinh ra bởi quy luật thứ sinh. Họ thừa nhận biến dị như một trường
hợp cụ thể, họ tự ý loại bỏ yếu tố này trong các trường hợp khác, mà không
đưa ra bất kỳ sự phân biệt nào giữa hai trường hợp. Sẽ đến lúc cách suy
nghĩ đó được coi là mù quáng. Nhưng liệu họ có thật sự tin rằng trong vô
số những thời kỳ nhất định lịch sừ, những nguyên từ cơ bản của trái đất đã
thình lỉnh chiếu sáng vào các mẫu vật mỏng manh hay không? Liệu họ có
tin rằng ở mỗi giai đoạn của sự tạo thành, có một cá thể hoặc nhiều cá thể
sản sinh? Liệu có phải nhiều loại những động thực vật được tạo ra như
