tâm cơ sở có thể chỉ là một nguyên nhân rằng cấm đoán không xuất hiện
trong hình thức của cấm kị nữa.
Trong nhìn nhận có tính phân tích đến giờ về các hiện tượng cấm kị
chúng tôi đã để cho những tương đồng có thể chứng minh được với chứng
tâm thần dẫn dắt, nhưng cấm kị lại không phải là chứng tâm thần, mà là
một cấu tạo xã hội tính; vậy là nó đặt ra cho chúng ta nhiệm vụ chỉ ra rằng
phải tìm ở đâu sự khác biệt về nguyên tắc của chứng tâm thần với một sáng
tạo văn hoá kiểu như cấm kị.
Trái lại ở đây tôi chỉ muốn một sự thực riêng biệt làm xuất phát
điểm. Ở người nguyên thuỷ, người ta sợ hãi một sự trừng phạt do vi phạm
vào một cấm kị mà thông thường nhất là trận ốm nặng hoặc là chết. Sự
trừng phạt đó giờ đây đe dọa kẻ nào đã để mình phạm vào tội lỗi. Nhưng ở
chứng tâm thần thì khác. Khi người bệnh bị lôi cuốn bởi một cái gì đó bị
cấm đoán, thì anh ta sợ sự trừng phạt không phải dành cho anh ta, mà là
cho một người khác, một người nào đó thường không xác định, nhưng hoàn
toàn có thể nhận ra thông qua phân tích, đó như là một người gần gũi và
được anh ta yêu quí nhất. Người bệnh tâm thần hành động ở đây dường như
là vị tha (altruistisch), trong khi người nguyên thuỷ thì lại như là ích kỉ.
Phải cho đến khi sự vi phạm cấm kị không bất đồ tự nhe nanh múa vuốt
trong tư cách một kẻ hung thủ, thì làm thức dậy ở người man rợ một cảm
giác tập thể rằng, họ chắc là bị đe doạ vì phạm tội, và họ vội vàng tự vơ lấy
một sự trừng phạt không đáng có. Chúng ta dễ dàng phải giải thích được
cái cơ chế liên đới đó. Nỗi sợ trước dẫn dắt tiềm ẩn, trước thèm muốn bắt
chước theo, tức là trước khả năng truyền nhiễm của cấm kị đã nằm sẵn
trong sân chơi. Một khi xảy đến tình trạng phải thoả mãn ham muốn bị ức
chế, thì ham muốn như nhau đó chi phối mọi thành viên xã hội; để kìm nén
ham muốn đó lại, kẻ bị tị hiềm thực sự đó phải được đặt vào vòng sợ hãi vì
sự mạo hiểm của mình, và sự trừng phạt, từ phía nó, bằng một sự thanh
minh, đem đến cho những kẻ bị cưỡng chế không ít cơ hội dây vào chính
hành vi tội lỗi. Vâng, chính cái đó là một trong những cơ sở của luật lệ
trừng phạt của con người, và như đã biết, nó mang tính tương đồng làm
