chúng ta sự chết chóc. Những người sống buộc phải tự vệ chống lại kẻ thù
ghê sợ đó; họ được giải thoát khỏi sự kìm nén bên trong, nhưng thực ra họ
đã chỉ đánh tráo chống lại sự truy bức từ bên ngoài mà thôi.
Chẳng cần chứng minh làm gì chuyện quá trình ánh xạ biến người
chết thành kẻ thù đáng sợ đó có một nét tương đồng về những mối oán thù
có thực mà người ta có thể nhớ lại và tố cáo chúng thực sự. Tức là về tất cả
những sự hận thù, ham muốn ngự trị, sự bất bình đẳng, và cái gì khác nữa
tạo nên cái căn nguyên đằng sau của cả những quan hệ thắm thiết giữ con
người với nhau. Nhưng cũng lại không dễ dàng đi đến cho rằng xung lực
(Moment) đó khiến chúng ta có thể hiểu được sự sáng tạo ánh xạ
(Projektionsschoepfung) về ma quỉ. Những nợ nần của người chết chứa
đựng một phần nào nguyên nhân của nỗi hận thù của những người sống,
nhưng chúng không có tác dụng gì, một khi cái kia không tự mình khơi gợi
nên sự thù hận đó, và thời điểm của cái chết của họ chính là một dịp không
thích hợp để khơi dậy những cáo trạng mà người ta hoàn toàn có quyền làm
đối với họ.
Chúng ta không thể nào chối bỏ được nữa nỗi căm thù vô thức với
tính cách một động lực tác động thường xuyên và chi phối thực sự. Trào
lưu thù địch chống lại các thành viên gần gũi nhất và yêu quí nhất đó có thể
một cách ngấm ngầm quay ngược về những thời kì kẻ kia còn sống. Có
nghĩa là chẳng hề có một sự cấu tạo thay thế hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp
nào được phản ánh cho ý thức. Với sự từ giã cõi đời của những con người
vừa đáng yêu vừa đáng hận thì điều đó không thể nào có được, cuộc xung
đột tất trở nên gay cấn. Nỗi đau thương bắt nguồn từ sự mê đắm ngày một
tăng một mặt đã trở nên không thể ngăn cản được nữa chống lại lòng thù
hận sục sôi, nhưng mặt khác nó lại không cho phép có một cảm giác thoả
mãn. Thế là đã làm xuất hiện sự dồn nén của thù hận vô thức trên con
đường ánh xạ (Projektion), sự kiến tạo các nghi lễ cho nó mà nỗi sợ trước
sự trừng phạt bằng ma quỉ tìm thấy biểu hiện của mình, và với quá trình
thời gian tang chế thì bản thân xung đột cũng bớt đi căng thẳng, cho nên
cấm kị về cái chết kia trở nên yếu ớt hay được vùi lấp đi trong quên lãng.
