điểm xuất phát di cư đến đời Thương, đưa đồ gốm đen từ hướng Đông, ở
dưới sông Hoàng Hà, đến thành Tư Nhai.
Điều chắc chắn là đến đầu đời Hạ nầy, Hoa tộc mới xuống phía dưới
sông Hoàng Hà và các nhà khảo cổ nên dựa vào điểm chắc chắn ấy để định
tuổi đồ gốm đen thành Tư Nhai, đồng loại với đồ gốm đen Long Sơn (Sơn
Đông).
Hình như họ đã biết sự thật rồi vì họ cứ gọi đó là đồ gốm Long Sơn, tức
Long Sơn là trung tâm quan trọng, còn hữu ngạn Hoàng Hà có quá ít đồ vật
loại đó, bởi dân di cư lưa thưa, nên họ chỉ nói qua vậy thôi về đồ gốm đen
Thành Tư Nhai ở dưới sông Hoàng Hà.
*
* *
Xin trở lại câu sử thứ nhứt: “Năm Quý Tỵ (2158 T.K.) vua Đại Vũ nhà
Hạ hội chư hầu ở Cối Kê”.
Tả Truyện cho biết rằng dưới đời Chiến quốc bọn di cư Trung Hoa lập ra
nước Sở ở bờ Tây sông Hán, còn bờ Đông sông Hán thì rợ Việt còn hoàn
toàn làm chủ. Cối Kê ở ngoài biển, cách bờ Tây sông Hán đến hơn ba ngàn
cây số, người Trung Hoa chưa hề biết nơi đó.
Mà cũng đừng tưởng rằng có một nhóm di cư thứ nhì xuất phát từ đất của
rợ Đông Di, tức tỉnh Sơn Đông, từ đó họ vượt Hoàng Hà rồi vượt Dương
Tử. Không, họ chưa giỏi thủy vận và sông Hoàng Hà và Dương Tử còn quá
dữ tợn đối với ghe xuồng nhỏ, họ chưa đủ phương tiện vượt hai con sông
lớn ấy ở gần cửa biển. Điểm được lựa chọn ở ngã ba sông Vị là nơi đó sông
Hoàng Hà tương đối nhỏ hẹp, dễ vượt qua.
Mặc dầu dưới đời Chiến quốc, ở Cối Kê quả có đền thờ vua Đại Vũ, như
sử Tàu đã ghi chép, và ta có thể tin họ về ngôi đền thờ nầy, nhưng ngôi đền
