phá ra rằng xã hội Hy Lạp theo chế độ mẫu hệ hồi buổi sơ khai của họ.
Bấy giờ giới khoa học kinh ngạc hết sức và mới tin những quyển sách du
ký của các thương gia và cố đạo tả chế độ ấy ở nhiều bộ lạc, mà các nhà
khoa học cứ ngỡ là các tác giả ấy bịa.
Tại sao loài người lại dốt đến thế? Là vì, mặc dầu họ theo mẫu hệ, luôn
luôn đàn ông đánh giặc, thương thuyết với nhau, làm vua và viết sử, họ kể
chuyện toàn nhơn vật đàn ông, và bỏ hết chi tiết về đời sống của dân chúng,
người đời sau không làm sao mà biết sự thật được cả.
Chế độ mẫu hệ được người thời nay biết quá trễ, nhưng họ lại biết rất
rành mạch, nhờ khoa dân tộc học. Họ nghiên cứu và thấy rằng tuy là con cái
theo dòng mẹ, đàn bà hưởng gia tài, nhưng người đàn ông cứ thật sự làm
chủ gia đình, chủ làng nước.
(Và như vậy thì lại không có vấn đề “Lịnh ông không bằng cồng bà” mà
giáo sư Kim Định đã nêu ra. Chính người đàn ông Chàm tạo lập văn minh
Chàm, chớ không phải đàn bà Chàm. Đó là điều mà chính mắt ta thấy).
Còn cái lễ cưới mà Nhâm Diên dạy dân Cửu Chơn áp dụng là lễ cưới
theo tục lệ Tàu, chớ sao họ lại không có lễ cưới? Người Sơ Đăng nay kém
hơn dân ta thuở ấy mà lễ cưới rất nghiêm trang thì tại sao thuở ấy ta lại
không có lễ cưới? Người thổ dân Úc Đại Lợi được xem là lạc hậu nhứt thế
giới hiện nay, vẫn có lễ cưới, thì không thế nào dân Cửu Chơn lại không có
lễ cưới.
Chỉ vì họ không xem lễ của ta là lễ, xem lễ ta như là không có, xem như
ta là vô luân thường đạo lý, làm đúng như họ mới gọi là có luân thường đạo
lý, nên họ mới chép như vậy. Nhưng một người có óc khoa học như sử gia,
sao lại tin điều họ chép?
Một dân tộc biết cất nhà rồi mà cất rất chắc chắn đến nỗi hai ngàn năm
sau ông Pajot còn đào được một cái nhà thì hẳn không thế nào mà sống như
