Sự giúp đỡ của Tây Âu thật ra chỉ là việc nhắm mắt cho họ mộ quân bằng
vàng mà họ mang theo.
Thục Vương tử đánh Hùng Vương để chi?
Nói nước Thục văn minh và hùng cường, nhưng dầu sao họ cũng đã bị
Tần cướp nước, tức Tần còn giỏi hơn họ nữa. Trong tình thế đó, họ không
hy vọng khôi phục lại cơ đồ thì chỉ còn cách cướp nước khác, vẫn hơn là ở
trọ nước Tây Âu mãi. Cũng nên biết rằng người Hẹ được người Hoa Nam
gọi là Khách từ thuở ấy cho tới bây giờ. Đó là khách được ưu đãi, nhưng
vẫn cứ là Khách, không có quyền như chủ nhà.
(Dân ta cũng có danh từ “Khách” nhưng chắc chắn là danh từ của ta trỏ
người Tàu mới đến sau khi Đinh Bộ Lĩnh thu hồi độc lập, còn người Khách
của Tây Âu thì đã đến xứ ta với tư cách kẻ xâm lăng mà có lẽ tổ tiên ta phải
gọi họ là chủ chớ không phải khách).
Vậy Thục Vương tử đã mộ quân được và sử liệu về sự thù hiềm hỏi vợ
thất bại của Thục Phán, cũng là sự thật… ở bên ngoài. Kẻ tên Phán ấy chỉ
mượn cớ đó để đánh Hùng Vương mà thôi.
Đó là một cuộc xâm lăng, nhưng kẻ xâm lăng, từ thủ lĩnh (Thục) đến lính
(Tây Âu) đều đồng chủng với ta, chủng Mã Lai tức Âu, tức Thái, thế nên kẻ
xâm lăng thắng trận rồi, không diệt Lạc Hầu, Lạc tướng hai cấp cán bộ của
vua Hùng Vương, vì họ cũng có chế độ y như vậy và rất cần hai cấp đó. Họ
cũng không đặt tên nước một cách mới lạ, mà đặt là Âu Lạc, tức nước mà
dân Âu lãnh đạo dân Lạc, chớ không phải nước Tây Âu nhập với dân Lạc
Việt. Nhưng chỉ có họp tên mà không có sáp nhập đất như H. Maspéro đã
viết vì ông Phán không dại mà đi cướp đất để dâng cho Trạch Hu Tống
hưởng.
Nếu có sáp nhập đất đai thì chỉ có một ông vua là vua Trạch Hu Tống,
còn tên Phán thắng trận chỉ là tướng mà thôi. Nhưng sử Tàu chép rằng có
