Theo tài liệu của Pháp thì bức dư đồ Huê Kỳ đó được giới khoa học Nga
xác nhận là thật đúng, và ta dùng nó được một cách an lòng, vì hai nước
nghịch nhau mà tán đồng nhau thì đúng là sự thật.
Theo bức dư đồ đó thì hai tỉnh Quảng Đông, Quảng Tây và Nam Quí
Châu là địa bàn hiện kim của dân Thái, một dân tộc rất cổ mà ngày xưa
Tàu gọi là dân Âu. Chỉ bằng vào sự kiện địa bàn ta có thể kết luận rằng
nước Tây Âu là nước của dân Thái ở ba tỉnh Trung Hoa ấy ngày nay, chớ
không có gì rắc rối như các nhà bác học Tây, Tàu, Nhựt, Việt đã bút chiến
lung tung với nhau làm rối nùi mọi việc khiến ta phải điên đầu từ năm 1918
đến nay.
Nên biết rằng bức dư đồ trên đây là bức dư đồ ngôn ngữ chớ không phải
là dư đồ chính trị. Theo dư đồ chính trị thì nơi đó là hai tỉnh rưỡi của Trung
Hoa, nhưng về mặt phân phối ngôn ngữ thì nơi đó là vùng mà người dân
nói tiếng Thái.
Lại còn phải hiểu điều nầy nữa về kỹ thuật và quan niệm vẽ dư đồ phân
phối ngôn ngữ. Người Trung Hoa ở hai tỉnh Quảng Đông và Quảng Tây,
tuy mười lần đông hơn người Thái, nhưng diện tích đất mà họ chiếm chỉ
bằng 1/10 diện tích đất mà Thái làm chủ. Họ chỉ ở tỉnh lỵ, huyện lỵ và các
đồng bằng của tỉnh Quảng Đông và vài đồng bằng quá hiếm hoi của tỉnh
Quảng Tây và Nam Quí Châu. Sự phân phối ngôn ngữ luôn luôn đi sát diện
tích đất ngự trị của cái ngôn ngữ đó. Vì thế mà trong loại dư đồ ấy, hai tỉnh
rưỡi nói trên là đất Thái hoàn toàn, theo khoa học (chớ không phải theo
chính trị) và người Trung Hoa có vẽ dư đồ ngôn ngữ cho chính nước của
họ, họ cũng sẽ vẽ rằng đó là đất Thái cũng như khi Việt Nam vẽ dư đồ phân
phối ngôn ngữ, ta cũng sẽ để Ninh Thuận là đất ngôn ngữ Chàm, chớ không
phải để là đất Việt. Thiểu số Miêu tộc trong hai tỉnh rưỡi đó, dĩ nhiên cũng
bị chìm mất, y như dân thống trị là người Tàu đã bị chìm mất trong bức dư
đồ đó.
