Cuộc sa lầy thứ ba nầy hiện chỉ đang ngấm ngầm vì chưa ai có tác phẩm
hết. Họ chỉ sa lầy vì không biết làm thế nào để biết sọ của người Việt hiện
là sọ của chủng nào, trong bao nhiêu sọ cổ đào được ở Bắc Việt, cái nôi thứ
nhì của dân tộc ta.
Cái nôi thứ nhứt, lại ở nơi khác, mà khoa khảo tiền sử cũng đã cho biết
rõ, nhưng cũng không ai hay, mà có hay cũng chẳng kiểm soát được.
Năm mà quyển Việt Nam thời khai sinh của giáo sư Nguyễn Phương ra
đời, năm 1965, thì tài liệu đã được công bố từ ba năm rồi, ở Bá Lê từ năm
1962, nhưng sách chỉ tới Sài Gòn năm 1964. Có lẽ sử gia Nguyễn Phương
cũng có đọc cuộc công bố mới ấy, nhưng vì không kiểm soát được bằng hai
khoa chủng tộc học (Anthropologie Physique) và ngôn ngữ tỷ hiệu (Etudes
comparatives des langues) thành thử giáo sư đành bỏ qua. Giáo sư lại không
biết Indonésien, Mélanésiens là gì thì lại cũng không thể kiểm soát được cái
gì.
Giáo sư đã bắt được một chứng tích cụ thể là cái lưỡi rìu có tay cầm,
nhưng cũng chẳng dùng được, vì chính những người đào được lưỡi rìu ấy:
Mansuy, Colani, Patte, cũng chẳng biết dân có lưỡi rìu từ đâu tới, và liên hệ
thế nào tới dân Việt Nam.
Thành thử cái lưỡi rìu có tay cầm, chứng tích khổng lồ ấy chỉ được giáo
sư Nguyễn Phương nói phớt qua vài tiếng rồi thôi, vì Mansuy, Colani, Patte
chỉ làm việc tại Đông Pháp, không thể biết nhiều được, mà giáo sư họ
Nguyễn thì chỉ đọc có ba nhà đó.
Tài liệu trên bán đầy đường khắp ngõ năm 1964 ở Sài Gòn, chớ không
phải là tài liệu bí mật, nên được rất nhiều báo dịch, nhưng báo chí vẫn cứ
vấp phải vấn đề danh từ, hết ngộ nhận về danh xưng Indonésien rồi, nhưng
lại ngộ nhận về các danh từ khác, chẳng hạn tĩnh từ Austro, chỉ có nghĩa là
Phương Nam lại được dịch là Úc Châu, hoặc Úc Đại Lợi.
