Nguyên vào thế kỷ đó thì người Cao Miên mượn âm lịch của Tàu để
dùng, song song với lịch của họ, cổ bia nói trên đề ngày tháng năm theo âm
lịch, nhưng lại ghi bằng tiếng Mường, tuy với văn tự Cao Miên.
Số là người Mường cũng mượn âm lịch của Tàu, qua trung gian Việt,
nhưng họ không dùng Tý, Sửu, Dần, Mão mà nói là năm Chuột, năm Trâu,
năm Cọp, v.v. bằng tiếng Mường, tức tiếng Việt cổ sơ.
Ấy, cổ bia Cao Miên cũng đã khắc chữ y như vậy, nhưng những con thú
đó, không được gọi bằng tiếng Cao Miên mà bằng tiếng Mường.
Dầu sao, đã là đồng chủng với nhau thì phải có một số vốn chung. Nhưng
số vốn chung đó quá ít giữa Miên và Việt. Đã hẳn họ là bà con quá xa mà
lại. Sở dĩ sau nầy vốn chung nhiều lên một cách tương đối là do sự vay
mượn qua tay người Mường mà họ có biên giới chung thuở mà nước họ tên
là Chân Lạp và nằm tại đất Ai Lao ngày nay, còn phía dưới nầy là nước của
dân Phù Nam mà họ thôn tính hồi thế kỷ thứ 6.
Tuy nhiên, cũng có một nhà ngôn ngữ học sáng suốt, đó là ông Cabaton,
ông ấy thì biết rằng Indonésien có nghĩa là Cổ Mã Lai đấy (May thay có
một tiếng Pháp mà bao nhiêu ông Tây không hiểu, thì đừng có than phiền
khi có nhiều ông Việt không hiểu).
Theo lối tìm biết người Cổ Mã Lai ở Cao nguyên ai thuần chủng nhiều,
ai thuần chủng ít (mà chỉ dựa vào ngôn ngữ chớ không dựa vào khoa chủng
tộc học) thì ông Cabaton sắp người Gia Rai thuần chủng nhứt, vì họ không
biết lấy một tiếng Cao Miên nào hết, mà cũng chẳng biết lấy một tiếng Phạn
nào hết, thế nghĩa là ngôn ngữ của họ thuần Mã Lai nhứt thế giới, không kể
các nhóm Mã Lai trong rừng sâu Boọt-nê-ô.
Chủ trương của các ông Tây rằng Chàm thuần Mã Lai nhứt Đông Pháp là
sai lầm. Trong ngôn ngữ Chàm có quá nhiều ảnh hưởng Phạn ngữ, Lưỡng
Hà ngữ mà chúng tôi sẽ nói rõ ở chương người Chàm. Ngôn ngữ Chàm
