thì ta chẳng nghe sao hết. Đọc theo Quảng Đông cũng thế. Còn đọc theo
mỹ hóa của Hán Việt thì nó thấm thía tận đáy lòng ta, đi vào tận tế bào ta.
À, luận cứ trên đây thật là kỳ. Đọc theo Quan Thoại và theo Quảng Đông
thì ta hiểu sao được để mà đi vào tận tế bào ta kia chớ?
Đây là vấn đề hiểu và không hiểu, chớ không hề là vấn đề thuận tai và
nghịch tai. Dân ta không hiểu Dỉt mél, nhưng đã hiểu Nhân diện từ hai ngàn
năm nay, mặc dầu Nhân diện cũng chỉ là tiếng Tàu (đọc sai).
Chắc chắn là cho tới năm Đinh Bộ Lĩnh thu hồi độc lập, dân ta vẫn phải
ngâm thơ theo Tàu là:
Dỉt mél thảo wá chál quál hụng
vì người thống trị còn đó để không cho phép ta đọc là:
Nhân diện đào hoa tương ánh hồng
Và hồi thời ấy ta đọc thơ theo Quan Thoại, ta vẫn nghe nó đi vào tế bào
ta được, y hệt như ta đọc bài thơ Milly ou la terre natale của Pháp bằng
tiếng Pháp, không có mỹ hóa gì hết. Tiếng Pháp không hề thuận lợi tai của
ta hơn tiếng Tàu. Đây chỉ là hiểu hay không mà thôi, và chỉ là đọc sai bậy
bạ vì dân thống trị đã đi mất, chớ không hề có việc mỹ hóa bao giờ.
Viết tới đây, một câu chuyện vặt nhưng rất ngộ nghĩnh và quan trọng xảy
ra tại nhà tôi. Một người bạn đi Đài Loan về, mang biếu tôi một phiến đá
nhỏ, trên đó có khắc một bài thơ Tàu, theo lối chữ thảo mà có hơn mười
chữ tôi đọc không trôi.
Sau khi người bạn tặng quà đi rồi thì nhiều bạn khác đến, trong đó có
một bạn Trung Hoa, một nhà nho và vài sinh viên Văn Khoa, cũng có học
chữ nho chút ít.
