Phương pháp của giáo sư đã được áp dụng trong Việt ngữ chánh tả tự vị,
và nếu tin theo phương pháp của giáo sư họ Lê thì khó lòng mà có tiếng
thuần Việt được và lời khẳng định ngắn của sử gia Nguyễn Phương được
củng cố thật mạnh nhờ thuyết của giáo sư Lê Ngọc Trụ, nhờ cả một bộ tự
điển của giáo sư họ Lê.
Thỉnh thoảng có gì không biết chúng tôi có tìm giáo sư Lê Ngọc Trụ để
học hỏi, thì những trang sách sau đây thật là có vẻ phạm thượng và phản sư
lắm.
Nhưng chắc giáo sư không tức giận chúng tôi đâu vì chúng tôi chỉ tìm sự
thật chớ không hề chối rằng mình đã có học hỏi nơi giáo sư, đã khâm phục
và tôn kính giáo sư.
Hơn nữa chưa chắc gì chúng tôi viết ra ở chương nầy là đúng, và giáo sư
sẽ có dịp bác bỏ và như thế thuyết của giáo sư sẽ được vững chãi thêm, và
đó là cái lợi cho nền học thuật của ta. Giá trị của một thuyết chỉ được củng
cố mạnh sau nhiều thử thách, nhiều bài bác mà thôi, và hai người đưa ra hai
thuyết ngược hẳn nhau, không hề là địch thủ có ác ý muốn chống đối nhau
như thế để sự thật lòi ra.
Giáo sư Lê Ngọc Trụ, không hề chủ trương như sử gia Nguyễn Phương
bao giờ, mà còn trái lại nữa, ông viết trong bộ luật chánh tả Việt ngữ: “Trót
ngàn năm bị cai trị, dân Việt Nam có chịu ảnh hưởng sâu xa của văn hóa
Tàu, chớ riêng tiếng Việt thì không vì đó mà bị đồng hóa”.
Câu nầy thì rất đúng, nhưng lại quá mâu thuẫn với câu trên. Thế thì trong
hai câu, phải có một câu sai. Chúng tôi cho rằng câu nầy đúng thì câu trên
hoàn toàn sai.
Giáo sư họ Lê nhận thức đúng lẽ đó, nhưng đáng tiếc thay, khi áp dụng
bộ luật của giáo sư để tìm ngữ nguyên thì không hiểu vì lẽ nào mà danh từ
nào của ta, giáo sư cũng đều cho là do tiếng Tàu mà ra cả, kể cả những danh
