Trường hợp người thời nay nói tiếng xưa vẫn có xảy ra, thí dụ dân Gia
Nã Đại nói tiếng Pháp của thế kỷ thứ 18, nhưng đó không phải là trường
hợp của ta vì ta cứ giữ liên lạc với Trung Hoa hoài hoài.
Những danh từ mà họ biến, ta không buồn biến, cũng được biết. Việt ngữ
theo bén gót Quan Thoại, chớ không hề nhà quê, miền nầy không theo thì
miền khác theo.
Chúng tôi xin đơn cử ra thí dụ cái Moustiquatre. Cái đó Quan Thoại thời
Mã Viện gọi là Wát cháng tức Mấu trướng, Mấu là con muỗi, trướng là bức
màn dài. Giao Chỉ dĩ nhiên là không có danh từ trướng vì họ không biết
dùng cái màn dài trước khi Mã Viện đến.
Nhưng ta vay mượn của Tàu Quan Thoại một cách thông minh kinh
khủng, ta không nói là wát cháng mà nói là wát màn. Màn là gì? Màn là
tiếng Quan Thoại (chữ nho đọc là Mục) chỉ cái lưới (cương mục).
Quả thật thế. Cái Moustiquaire, thật ra, đâu có phải là trướng mà đó là
năm cái trướng may dính lại, nó giống cái lưới cá (Màn) chớ không có
giống cái trướng. Người Tàu hồi đó còn nghèo danh từ.
Có người ngỡ ta mượn tiếng Mạn là cái màn ngắn. Nhưng không. Mạn là
màn ngắn che cửa sổ, họ đọc là Mó, chỉ có Mục họ mới đọc là Màn.
Vậy ta theo Tàu, nhưng theo rất là tài tình, ta gọi cái đó là cái Văn Màn
chớ không gọi là Văn trướng hay Văn Mó. Sau vì lười biếng, ta bỏ mất chữ
Văn chỉ còn Màn.
Nhưng đến nhà Minh thì Tàu đã có danh từ khác, đó là danh từ mà Quan
Thoại đọc là Mung viết một bên Cân một bên Mông để thay cho wát cháng.
Ta cũng biết và cũng theo. Ta bắt đầu theo tại Hội An mà nhà Minh bị nhà
Thanh đuổi xuống đó. Từ Hội An đến Cà Mau đều gọi cái đó là Mùng, rồi
Mùng lộn ngược lên trên Nghệ An nữa. Tóm lại, ta không có quê một chút
xíu nào hết, trong việc vay mượn tiếng Tàu.
