Mông, Tạng và nhứt là với “Nam Man di Bách Việt” mà họ đã bỏ quên
trong sách vở của họ.
*
* *
Nếu không bị tuyệt tự thì Hoa kiều ở Nam Kỳ cũng bị tai trời ách nước
tàn phá họ. Hai thí dụ điển hình là Tây Sơn đã tàn sát hết hai phần ba dân
của thành Nông Nại Đại Phố ở Biên Hòa và thành Đề Ngạn tức Chợ Lớn,
cả hai thành phố ấy đều gồm toàn người Tàu nhà Minh lưu vong, và quân
Nam Chiếu đã tàn sát toàn thể dân thành Đại La trước khi Cao Biền đến.
Dân thành Đại La chắc chắn là người Tàu chớ không phải người bổn xứ.
Những cuộc tàn sát như vậy không diệt chủng được một dân tộc vì nông
dân quanh đó còn nguyên vẹn. Nhưng đối với một cộng đồng di cư chuyên
làm thị dân thì đó là một thiệt hại quá to tát, vì sự bổ sung khó làm được,
bằng chứng là thành Nông Nại Đại Phố được Trịnh Hoài Đức tả là phồn
thịnh hơn Hội An, lại tiêu luôn sau cuộc tàn sát ấy.
Thành phố xưa nào của Trung Hoa cũng thiếu vệ sinh thì qua 7, 8 trăm
năm lịch sử đô hộ, thế nào ở Luy Lâu, Tống Bình, Đại La, v.v. cũng đã xảy
ra nhiều dịch lớn như dịch thổ tả, dịch hạch chuột, v.v. thì thử hỏi còn gì các
nhóm thị dân di cư?
IV. Không có cuộc theo dõi những kết hôn giữa người lai giống với
nhau, vì không thể theo dõi được, thường họ là những người
nghèo khó họ chìm mất trong đám đông. Nhưng chắc chắn là có.
Và cũng chắc chắn là ít. Họ không có thể đi tìm nhau mà kết hôn.
Ngày xưa, đi lại khó khăn, khó kết hôn xa, mà trong một làng,
không phải luôn luôn có đồng số gái trai lai căn với nhau, một cô
gái lai căn mà dư thì phải lấy chồng Việt vậy (không kể các gia
đình giàu có họ tìm nhau được mặc dầu xa cách bao nhiêu, nhưng
họ là số ít).
