Có phải chăng vì họ và ta là một mà họ không tự xưng là gì hết mà chỉ
giản dị là Người Trong (Mwai Tlong) và gọi ta là Người Ngoài (Mwai
Ngoài)?
Cô J. Cuisinier đã thấy toàn thể người Mường nhuộm răng đen, một số
xâm mình, toàn thể ăn trầu, và họ có đồng bóng, và điều nầy quan trọng
hơn hết là họ có trống đồng loại lớn mà họ đang sử dụng, chớ không phải
trống đào được dưới đất đem lên để coi chơi. Chỉ có quan Lang mới có
trống đồng và số tia của ngôi sao càng nhiều, khi quan Lang càng mạnh thế,
nhưng thường thì chỉ có 7 tia, 8 tia. (Những ngôi sao 24 tia, hẳn phải là của
các Lạc Hầu, Lạc tướng và của vua Hùng Vương).
Giáo sư Kim Định đã nhấn mạnh về những con số 8, 16, v.v. của các tia
ngôi sao, để lôi kéo Việt vào Trung Hoa, nhưng có những ngôi sao 7 tia đó
ông ạ, và con số 7 thì không thể lôi kéo được như 8, 14 và 24 nữa.
Có một chi tiết nhỏ nầy mà người Việt Nam không ai biết cả. Ta chỉ biết
có danh từ Quan Lang, nhưng danh từ Lang thì không bao giờ có người
Việt nào nói đến.
Lang trong xã hội Mường là một Thái ấp nhỏ gồm vài ba thôn (Fief
féodal). Chắc chắn nó là hình thức trung điệp của danh từ Làng ngày nay,
còn hình thức ban đầu là danh từ T’lang của Mã Lai Sumatra ngày nay.
Quan Lang là quan cai trị một lang (chef du fief) chớ không phải là một
danh từ kép có nghĩa riêng biệt mà tách rời ra thì hết nghĩa như ta tưởng.
Quan Lang nói tắt là Quan cai trị một lang. Ta chỉ biết có Quan Lang mà
không bao giờ biết cái Lang của họ là cái gì cả.
T’lang = Lang = Làng
Rõ ràng như ban ngày.
Và người Mường thuộc đợt di cư II, y như người Mã Lai Nam Dương.
