Có những thuyết không căn cứ, lại được đa số mặc nhận, đó là thuyết tô
tem Lạc Việt là Chim của các nhà bác học Tây phương. Ta không xét lại
thuyết đó, lại còn đi sâu vào đó hơn, như Đào Duy Anh đã làm, thì e không
khoa học.
Đừng nói chi tô tem là chim Lạc, vật tổ của dân Lạc Việt là chim tổng
quát, cũng không đứng vững được.
Không biết do một ánh sáng thiêng liêng nào mà bỗng dưng một nhà
khảo cổ Âu châu lại nghĩ rằng dân Lạc Việt thờ vật tổ là Chim.
Chúng tôi nói ánh sáng thiêng liêng nghĩa là ngầm phủ nhận lý trí con
người trong cuộc khám phá nầy. Thử xem, trong hàng trăm nhóm người tạm
gọi là da đỏ ở Mỹ châu, nhóm nào cũng đội mão lông chim trên khăn quấn
đầu, thế mà có ai tìm được hơn một bộ lạc thờ vật tổ là Chim hay không?
Vậy mà bao nhiêu nhà khảo cổ da trắng đều rập nhau hát cái điệp khúc
Tô tem Chim ấy, rồi nhiều nhà học giả ta cũng hát theo.
Các ông Tây đó chưa bao giờ xem hát bội Việt Nam, mà các nhà học giả
ta, có xem cũng đã quên mất rồi vì họ xem thuở họ còn bé, hát bội đã chết
từ lâu rồi.
Hát bội là nghệ thuật do Tàu gợi ý ta, y trang cũng do họ chế ra. Và luôn
luôn khi nào tướng Trung Hoa đánh nhau với tướng phiên, bất kỳ loại phiên
nào, ta đều thấy tướng phiên, giắt lông trên mão. Giắt lông trĩ trên mão là
lối trang sức của hầu hết chiến sĩ các dân tộc kém mở mang khi xưa ở
phương Nam nước Tàu, vì phía ấy có chim trĩ. Về sau, các chuyên viên y
trang của Tàu mới tổng quát hóa, rợ Tây Nhung, rợ Bắc Địch gì họ cũng
cho giắt lông trĩ trên mão hết thảy. Chỉ giản dị có thế thôi, dân Lạc Việt
dùng lông chim chỉ là đồ trang sức, không dính dáng gì tới tô tem hết.
Nhưng các ông Tây đã quả quyết như thế, thì ta cũng phải nghiêm trang
xét lại, chớ không thể bác bỏ một cách hơi võ đoán như vậy được.
