Ông R.A. Stein viết: “Ông H. Maspéro đã chứng minh rằng cái quốc gia
mà truyền thuyết Việt Nam nói đến, chẳng đáp ứng được một sự thật lịch sử
bằng vào sự lẫn lộn tự dạng.
“Tôi thì tôi nghĩ rằng vấn đề rắc rối hơn nhiều. Ta không thể chối cãi
rằng các nhà nho Việt Nam là những bậc thâm Nho. Sử địa cổ của họ đã
chứng tỏ rằng họ biết sử dụng tài liệu Tàu”.
“Sự ráp nối của các sử gia Việt Nam có lẽ sai, nhưng đó là một sự kiện
của tư tưởng (un fait de la pensée), một sai lầm cố ý (Confusion voulue), đó
là họ lập ức thuyết rằng nguồn gốc dân tộc họ xưa kia là ở Hoa Nam. Ta
phải tự hỏi tại sao những người đã “bịa” ra nước Văn Lang lại ráp nối Dạ
Lang và Văn Lang? Trước hết người ta không thể không bị hiện tượng Lang
lưu ý, vì nó xuất hiện trong quá nhiều quốc gia đi từ Tứ Xuyên (Bách Lang)
đến Quảng Tây (Dạ Lang) rồi đến Quảng Đông (Việt Lang) kế đến Việt
Nam (Văn Lang). Hậu Hán Thư (sử nghiêm trang đấy) cũng có nói đến
man di Dạ Lang ở biên giới Cửu Chân, Nhựt Nam. Truyền thuyết Việt Nam
cũng có kể đến một người Việt Nam đã dựng lên một nước nhỏ tại bờ sông
Mã lấy tên là Dạ Lang”.
Rồi ông R.A. Stein chứng minh được rằng dưới thời đô hộ của nhà Hán
quả có sông Dạ Lang thật sự ở xứ ta, đó là sông Hằng Giang ở Quảng Trị
ngày nay, chớ không phải các cụ ta lầm lẫn như sử gia Nguyễn Phương
thường bắt chước H. Maspéro mà mắng các cụ.
Dân Trung Hoa, đến đời nhà Chu mới viết sử thật sự, nhưng họ nhờ được
các tên của vua nhà Hạ một ngàn năm trước đó, thì tại sao dân tộc Việt Nam
lại không nhớ tên nước là Cau sọc?
Cái luận cứ cho rằng hễ sử Tàu không có chép, là chuyện đó không có,
luận cứ ấy sai từ căn bản sai ra. Tư Mã Thiên, sử gia lớn đầu tiên của Tàu
mà cho cả đến những sử gia biên niên như Khổng Tử làm gì biết rõ chuyện
nước Lạc Việt vào thuở ấy để mà ghi chép?
