chúng tôi nhớ có thấy trong một quyển sách Việt một câu rất ngắn như thế
nầy: “Người Khả là người Mường di cư sang Lào”.
Sự hiểu biết về người Khả nghèo nàn như thế thì không dùng để chứng
minh cái gì được hết, nếu không có cuộc khám phá của một ông quan cai trị
người Pháp tại xứ Lào năm 1944.
Trước hết Khả không phải danh xưng, mà chỉ là một danh từ Thái Lào có
nghĩa là “Man di”.
Ông quan cai trị nói trên đã khám phá rằng họ là người Lạc Việt cổ thời.
Dân Thái Lào mà dám gọi Việt Nam là man di, tiết lộ cho ta biết nhiều điều
lạ lùng lắm, dân Thái Lào chỉ mới di cư từ đất Lào vào thế kỷ XIII tức cách
đây không tới 700 năm.
Hiện nay họ kém hơn ta nhiều bực, mà thuở di cư tới, họ cũng kém hơn
ta nhiều bực.
Thế mà gọi nhóm Lạc Việt đó là man di, tức nhóm ấy không có tiến, từ
Tây lịch, hoặc họ đã giỏi lắm, nhưng bị thoái hóa vì một nguyên nhơn bí
mật nào đó. Cũng nên biết rằng từ dãy Trường Sơn đến xứ Lào có rất nhiều
nhóm bị Lào gọi là Khả, tức như Mọi của ta. Trong hàng chục nhóm Khả
đó, chỉ có bốn nhóm là người Lạc Việt còn thì tất cả đều là Miêu tộc hoặc
Mê-la-nê.
Thế ta nên thận trọng về những thứ dân mà Lào gọi là Khả và những thứ
dân không bị họ gọi là Khả, vì có nhiều nhóm như Phu Tơng là Lạc Việt
một trăm phần trăm, lại không bị gọi là Khả.
Và trước khi phổ biến nhận xét về khám phá nói trên, chúng ta nên lội
ngược dòng thời gian trở về hai ngàn năm trước.
Một nhà địa lý Hy Lạp là Ptolémée đã sang phương Đông hồi đầu Tây
lịch kỷ nguyên bằng đường thủy, đã tả một nơi mà ông ấy gọi là Kattigara
