Thương con chó,
Đào Duy Anh dịch
Nguyên văn: Điệu khuyển
Tuấn mã bất lão tử
Liệt nữ vô thiện chung
Phàm sinh phụ kì khí
Thiên địa phi sở dung
Niệm nhĩ thuộc sở súc
Dữ nhân mao cốt đồng
Tham tiến bất tri chỉ
Vẫn thân hàn sơn trung
Vẫn thân vật thán oán
Sổ thí vô toàn công
Chỉ chuyện một con chó chết mà Nguyễn Du đã sâu xa nghĩ về
một thân phận! Nguyễn Hành thấy rõ Nguyễn Du ngày đêm suy
nghĩ về mọi việc xung quanh. Nguyễn Du hiểu được những nỗi cơ
cực dày vò những người dân quê trên rừng dưới biển. Nguyễn Du từng
chứng kiến được những bước thăng trầm của nhiều dòng họ, theo
dõi được hành trình, tâm trạng của mọi lớp người. Xã hội trước con
mắt Nguyễn Du hầu như đã suy đồi, thoái hóa với những chuyện
áp bức, chuyện lừa đảo, chuyện tranh giành… Còn những ai lương
thiện lại trở thành nạn nhân của bọn tham quan ô lại.
