Khách đàn bà cũng có. Vì tôi thuộc nhiều tích, ngồi bên tôi, được tôi kể
trước cho nghe, tán rộng thêm, các khách đó rất chiều tôi. Tôi có thể ngồi
ghép nhưng cũng lấy cả vé, và tha hồ ăn quà!
Phố Hàng Thao này lại còn nhiều nhà hát cô đầu, mỗi nhà lại mở cửa
hàng bánh hay tạp hóa, thợ may ở gian ngoài. Phần nhiều là hàng bánh,
chuyên bán những thứ cho khách đi hát như bích quy, xu xê, bánh cốm,
mứt, chè và rượu Tây. Phố còn có ba bốn hàng phở và hai hàng ăn dọn cả
cơm tây, mùa bức bán kem, nước chanh, nước đá. Nếu không xem hát thì
tôi cũng thích đến đây với các đám xẩm thường hát ở ngay ngã tư, chỗ các
người kéo xe và hàng nước, hàng quà bánh tụ tập đông nhất với đủ các
hạng người, hàng quà bánh tụ tập đông nhất với đủ các hạng người, từ lính
khố xanh, khố đỏ, bồi bếp, cu ly, phu mỏ đến các người làm ăn nhỏ nhặt và
thất nghiệp, đói rách lang thang.
Mặc dầu quần áo, mũ mãng rất đẹp, rất quý, diễn với các phông cảnh
hết sức rực rỡ, choáng lộng và sắm những vai nổi tiếng trong các pho
tuồng, pho truyện đặc sắc, được cổ động cũng rất rầm rộ, nhưng các đào
kép ấy vẫn không làm tôi nhớ được tên và hình ảnh chính của họ... Tất cả
những Quan Công, Lã Bố, Triệu Tử Long, Điêu Thuyền, Phàn Lê Hoa,
Bàng Quý Phi, Ô Hắc Lợi, vân vân, chỉ còn được giữ lại trong trí tưởng
tượng tôi vài ba nét chung chung mờ nhạt. Cũng như các màn, các lớp, các
phòng sắp xếp rất công phu của những tối có các vai thi nhau sắm và quảng
cáo rất ghê bầu gánh của mình, sau này đều bị tôi quên gần hết!
Nhưng, mấy người xẩm mù, mấy đám hát rong và mấy đào chèo đầu
đường ấy, tôi lại nhớ rất kỹ. Thứ nhất là ông xẩm Mạc-xây-e hay còn gọi là
ông xẩm Đèn Châu Đốc. Giữa mùa hè, những tối nóng oi nhất, cũng như
giữa những đêm mùa đông giá buốt nhất, người xẩm mù này vẫn mặc áo
vải vàng. Cái áo cũ lính Tây cổ đứng, cúc đồng to, nổi hình mỏ neo, cài kín
quá bụng, bốn túi có nắp, cũng cúc đồng. Quần thì quần ta, vải nâu bạc
phếch. Chân đi giày da bò cao cổ, khâu vá chằng chịt mà vẫn há mõm. Đầu
