... Nhà bác họ tôi lại phải tìm người làm mới. Một nhà hơn hai mươi
người, bà cháu, bố mẹ, vợ chồng, anh em, con cháu... chẳng ai muốn, chẳng
ai chịu cất nhắc chân tay dù chỉ là thổi lấy miếng cơm mà ăn, thì không có
người hầu hạ sai bảo sao được? Những con sen, thằng nhỏ trước chẳng ai
đậu được lâu ở nhà này cả. Bởi vậy, khi thấy người mới đến này, tôi rất
ngạc nhiên, và chẳng phải việc của tôi, tôi cũng cứ nghĩ vơ nghĩ vẩn.
Con sen này cũng là người nhà quê, nhưng gọn ghẽ, xinh xắn, trắng
trẻo. Không biết vì gia đình gặp vận hạn, bố mẹ túng thiếu, hay vì nhân
duyên trắc trở ra sao mà phải đem thân ra tỉnh làm con sen cái nhài như
vậy? Và không hiểu do ai mách mối, hay tính toán lợi lộc thế nào lại vào
chốn này mà làm mà ăn?
Phải, nhà bác họ tôi tuy giàu có, nhưng hơn hai mươi bà cháu, bố mẹ,
vợ chồng, anh em, con cháu toàn những người ăn không, nay đã giả môn
bài, ngôi hàng sũ nghề nghiệp căn bản từ mấy đời bỏ hẳn, thì cái thế sa sút
cũng rõ lắm rồi! Đã thế, cảnh ăn uống thắt bóp, khem khổ, chênh lệch,
riêng tây, càng ngày càng như cái ung lên mủ chỉ rình vỡ ra. Như vậy, dù là
phải đổ mồ hôi lấy bát cơm ăn, thì cũng chẳng nên ở đây mà sống!
Nhất lại là con gái, một người con gái đang thì, khỏe mạnh và có nhan
sắc hẳn hoi! Từ hôm đến ở, ngoài việc say thóc giã gạo và thổi nấu hai bữa
chính cho phần lớn gia đình ăn uống, cái sen còn phải đi ra máy gánh nước.
Đang mùa bức. Nước tắm giặt đã có mấy bể nước mưa, nhưng nước thổi
cơm cho bếp nhà dưới và nước rửa mặt cho bếp nhà trên, cũng phải hàng
chục gánh. Hàng chục gánh ở một máy nước đầu ngã tư, mấy phố châu
vào, rất đông gia đình lam lũ từ mờ sáng tới khuya cứ phải xếp hàng chờ
nhau từng thùng, từng thùng... Vậy mà cái sen cứ đi hết gánh này tiếp gánh
khác, nhanh nhẹn, dễ dàng, tươi bưởi như không!...
Tôi đã so tính những công việc của cái sen với bữa ăn hàng ngày. Tuy
được ăn thật no nhưng vẫn là phải ăn sau, ăn thừa. Và cho dẫu ăn khỏe mỗi
bữa đến mười bát cơm thì cũng chỉ ba xu gạo với một xu rau dưa, tương cà.
