Đến ngày phát phần thưởng, bọn lớp tôi chờ thầy giáo dẫn vào hội
trường mãi mà không thấy. Trong kia, các quan Tây, quan ta và các nhà
giàu sang quyền quý của thành phố đều đủ mặt. Có cả dàn kèn đồng của
lính khố xanh cử nhạc và các đội xếp mặc lễ phục trắng túc trực. Không
phải chỉ có cấp sơ học chúng tôi mà còn có cả trường con Tây và trường
Thành chung, lớp nào người nào đều in rõ thành sách. Sách này của thành
phố biếu các quan khách và phát cho học trò kèm với phần thưởng.
Bọn chúng tôi không thể chờ thầy lâu hơn được nữa. Đã gần trưa. Kèn
thổi hết đợt này đến đợt khác và những tràng vỗ tay càng về cuối càng nhạt.
Đang lúc ngong ngóng, người như có kiến lửa đốt ấy, thì một học trò lớn
tuổi trong kia chạy ra gọi chúng tôi, báo tin đích xác thầy H. không đến và
bảo chúng tôi vào buồng phần thưởng mà lấy ra chia nhau vậy thôi. Có mấy
lớp của các trường lẻ và ở xa cũng làm như thế!... Tôi cũng chẳng buồn biết
hai người thứ nhất được phần thưởng danh dự và phần thưởng ưu tú cũng
như cái thằng xếp trên bực đội sổ của tôi được những thứ gì. Tôi vồ ngay
lấy cái buộc mỏng teo đề tên tôi và chạy thẳng về nhà ăn cơm, kẻo ra đi từ
sáng sớm, tôi chỉ được mẹ tôi cho có xu rưỡi như thường lệ để ăn lót dạ. Ấy
là tôi đã hơn hẳn em tôi những một trinh, vì nó là con gái học trường bà Sờ
ngay cạnh ngõ nhà.
Ngày ấy cha tôi đang ho ra máu. Những đồ đạc đáng tiền trong nhà
bán gần hết. Nhà tôi lại ở nhờ người bác họ. Mẹ tôi dọn hàng rau đậu ở chợ
Rồng rục rịch bỏ chỗ cho người khác. Các vòng kê và thúng mẹt càng về
cuối chầu càng lỏng chỏng với mấy mớ tỏi, cần tây, cà chua, đỗ úa héo...
Quá trưa rồi mẹ tôi vẫn chưa về nhà. Gian buồng cha tôi quanh năm mờ mờ
và ẩm nhớp vì không có cửa sổ cửa trần gì cả. Còn giường thì hàng năm
giặt chiếu phơi màn vài ba lần. Chỗ cha tôi nằm mọi khi còn có cỗ bài tổ
tôm chơi phá trận hay tập Tam quốc, Đông chu liệt quốc đọc đi đọc lại để
khuây khỏa, nay cũng xếp xó.
