Các nhà giàu, nhất là những nhà buôn bán to, ở phố to, và đông con
đông cháu, các cháu gái đẹp, gái đảm, gái tài... mặc dầu cỗ đã có những
bánh mặt trăng, bánh nướng bằng cái sàng, cái nia, bày với không biết bao
nhiêu thứ bánh khác và hoa quả, con giống, đèn các kiểu, các màu, đầy cả
ba bốn mặt bàn kê từ trong nhà ra ngoài hè, nhưng vẫn phải có một ông tiến
sĩ. Cũng như những nhà chỉ bày cỗ cho con một nải chuối, một quả bòng,
mấy quả hồng, hai bát mía tiện ra từng đốt, bổ đôi, xếp thành hình tháp hay
bày "to" hơn với một chiếc bánh nướng mỏng như bàn tay và một đôi oản
như bánh khảo, thậm chí không có cả chuối, cả bòng, cả oản khảo nữa, thì
cũng phải có một ông tiến sĩ!
Trên những bàn cỗ đúng là cỗ, ông ngồi nghênh ngang giữa tấm bánh
to nhất, dưới bệ có các long, ly, quy, phượng bằng bột chầu, trên đầu treo
các thứ đèn xếp, đèn ông sao, đèn thiềm thừ, cá vàng, cá bạc...
Những bàn cỗ nghèo thì bày ông cao hơn đĩa ngũ quả. Và nhà nghèo
quá nữa thì ông ra tận bờ hè, bệ là hai hòn gạch, chẳng có bánh trái gì cả,
cùng trông mặt trời ban ngày và mặt trăng ban đêm với mấy đứa bé mũi dãi
ngoen nhờn, quần áo rách mướp, lúc đầu rất ghê, tranh nhau khiêng ông,
kiệu ông, rước ông, sau thì bỏ mặc ông, trơ trỏng ở đầu hè, xúm nhau chí
chóe ăn ốc vặn khêu bằng gai chanh, gai bưởi ở giữa sân trăng, đoạn đưa
nhau đi chơi chỗ khác, để ông ở lại với đứa lành nhất, sợ sệt nhất, hay cũng
là hạng dở hơi dở hám nhất, là "thần giữ của" trong nhà!...
Còn ông tiến sĩ thì đều một kiểu. Mặt bằng đất thó hồ bột và vôi trắng
phếch, lông mày như sợi chỉ, lim dim vừa ra vẻ thú vị, vừa ra vẻ mô phạm.
Mũ cánh chuồn. Áo thụng và đủ cả cân đai, cờ biển trên người, trước mặt
và sau lưng. Tất cả bằng nứa phất giấy. Nếu đặt cập kênh hay bị gió thổi
mạnh là đổ kềnh... Nghe đâu có mấy nhà giàu đã bàn với nhau đặt làm ông
tiến sĩ ở bên Tàu hay bên Tây, phỏng theo ảnh của cố ông nội, cố ông
ngoại, ngày xưa cũng đỗ tiến sĩ, nhưng khi bày cỗ thấy như thế thì là đặt
