lãi là mười một đồng trả vào một chuyến đi cho dứt cái món nợ quái ác?
Nhưng bà tôi chỉ ngậm ngùi cho biết ngày ấy không bao giờ bà tôi được ai
cho, hay đi mua bán bớt xén cái gì mà có được lấy năm đồng kẽm. Vả lại,
có khi bòn nhặt được bảy tám đồng, chờ năm ba ngày nữa là đủ, thì lại gặp
và lại gặp nhiều hơn!... Vì thế mà có những dạo bà tôi cả ngày phải chúi ở
bếp, quanh quẩn trong nhà, và có ra ngoài thì cũng phải nghe ngóng rồi mới
dám đi, còn hơn cả kẻ tù tội, trốn tránh!...
... Tất cả những truyện cổ tích, cũng như những chuyện về ngày xưa
ấy, thời ấy, dạo ấy, tỉnh ấy, bọn ấy, người ấy, ông mày ấy, bác mày ấy, vân
vân... bà tôi đã kể, tôi không thể sao nhớ hết.
Bà tôi đã khuất. Nhân kể lại mẩu chuyện vui vui cổ lỗ trên kia, tôi
muốn coi mình cũng là vay nợ. Cố nhiên trong sự vay mượn này không có
điều gì không tốt, không hay. Vì tôi vay của bà tôi cơ mà. Tôi đã vay một
món chuyện to của bà tôi để làm vốn viết. Không thể cóp đủ và không bao
giờ tích cóp đủ, tôi đã không thể trả đủ vốn thì xin phải trả lãi vậy.
Cũng trả lãi gặp! Và trả lãi gặp cho các bạn đọc của tôi. Đặc biệt là
cho các bạn trẻ thích muốn tìm hiểu về quãng đời thơ ấu của một số nhà
văn thân thiết và rất quý mến các bạn.
... Bà tôi đã khuất. Tuy không được nhìn mặt người trong những phút
giờ cuối cùng, và từ bấy đến nay biết bao nhiêu người, bao nhiêu việc dồn
đến đời tôi, nhưng tôi thấy như bà tôi vẫn ngồi, vẫn nằm nghe tôi đọc
truyện, hay kể các chuyện cho tôi nghe. Từng nét, từng vẻ mặt bà vẫn rõ
ràng đầy đủ trước mắt tôi, hơn tất cả những người thân yêu nhất của đời tôi,
kể cả cha tôi. Mặc dù cha tôi còn để lại hai tấm hình chụp, mà sau khi
người chết, tôi đã cất cẩn thận trong cặp, cứ đến giờ ra chơi hay đến trường
sớm tôi lại giở ra trông ngắm, và tưởng tượng thêm ở những gốc cây,
những bụi râm bụt vắng lặng, để sống thêm, sống kỹ lại với con người và
cái hơi hướng đã làm tôi thương nhớ như cào như đốt, nhức buốt cả tâm trí.
