thành những nhân vật phản diện đậm nét trong tác phẩm của anh trước
1945. Chúng chỉ là những đường viền để làm nổi bật lên phẩm chất tốt đẹp
và khát vọng vươn tới ánh sáng của những người dân nghèo thành thị.
Cảm hứng chủ đạo của nhà văn dường như bắt nguồn từ một chủ
nghĩa nhân đạo sâu sắc đối với những lớp người cùng khổ. Anh là một cây
bút đôn hậu, luôn luôn hướng đến cái cao đẹp, trong sáng, niềm tin yêu
thắm thiết. Tất nhiên lúc cần, ngòi bút Nguyên Hồng vẫn làm việc tố cáo,
đập phá những áp bức, bất công nhưng chủ yếu anh là người ca ngợi và xây
dựng. Chính vì thế nhà văn Nguyễn Tuân đã nhận xét khá đúng về anh, sau
khi đọc những bức thư trong Cuộc sống: "Tôi là một thằng thích phá đình
phá chùa, mà anh thì đúng là một người ưa chuyện tô tượng đúc chuông...".
Chủ nghĩa nhân đạo trong tác phẩm Nguyên Hồng kế tục và phát huy
truyền thống nhân đạo chủ nghĩa trong văn học dân tộc. Những cô Kiều ba
chìm bảy nổi chín lênh đênh, những người đàn bà "đòn gánh tre chín dạn
hai vai" trong Văn chiêu hồn của Nguyễn Du, những Cúc Hoa, Ngọc Hoa,
Kiều Nguyệt Nga đảm đang chung thủy và cả những bà vợ hiền "lặn lội
thân cò khi quãng vắng, eo sèo mặt nước buổi đò đông" trong thơ Tú
Xương... Thời đó Nguyên Hồng cũng có điều kiện tiếp xúc với những tác
phẩm mang truyền thống nhân đạo chủ nghĩa của phương Tây như Những
người khốn khổ của Hugo, David Copperfield của Dickens, Thời thơ ấu của
Gorki và những truyện ngắn của Alphonse Daudet...
Bỉ vỏ, Những ngày thơ ấu và những truyện ngắn mang tinh thần nhân
đạo chủ nghĩa khác của Nguyên Hồng chắc chắn có chịu ảnh hưởng hoặc
nhiều hoặc ít, hoặc trực tiếp hoặc gián tiếp những tác phẩm kể trên.
Nguồn suối tình cảm yêu thương của Nguyên Hồng bắt nguồn từ cuộc
đời thực của tác giả và của những người đàn bà nghèo ở các ngõ hẻm,
ngoại ô thành phố. Cuộc đời cơ cực của những người vợ kiếm miếng cơm
manh áo, tần tảo nuôi chồng nuôi con, chịu đựng bao cảnh hà hiếp, bóc lột,
bao lề thói cũ kỹ, khắc nghiệt của xã hội thực dân phong kiến lúc bấy giờ.
