không thể không khóc được và thấy nào mình có lười biếng, đần độn, mà
sao càng đầu tắt mặt tối thì lại càng công nợ càng thiếu thốn. Hay bà gian
ác nên bị giời đày đọa? Sự cư xử, ăn ở của bà đối với mọi người, ai ai cũng
phải nhận rằng có tồn hồ nhân nghĩa. Nếu có trời thì trời nào lại cay nghiệt
đến thế! Thấm thía bà nhận thấy rằng càng cố công cùng sức bao nhiêu bà
chỉ làm giàu cho những người giàu sẵn ăn mặc thừa mứa, tiêu pha phung
phí.
Nhưng bà không thể tìm ra sự giải quyết, sự hiểu biết để tranh đấu cải
thiện đời sống trước những sức ngăn cản của các giai cấp bóc lột. Khi bà
chỉ là người mẹ chịu khó, nhẫn nhục và hay lo sợ vì thấy những sự bắt bớ,
tra tấn và đầy ải tù tội.
ĐÊM ẤY
Ánh đèn hoa kỳ vàng ngà không đủ chiếu sáng hai gian nhà chật hẹp,
lụp xụp. Những xó vách và những gầm giường ẩm ướt, đầm đìa trong bóng
tối.
Bóng bà Thưởng ngồi trên cánh phản mọt, kê sát cái bàn có ngọn đèn,
rung lờ mờ trên bức vách vàng cặn. Bà đã ngồi yên hàng giờ rồi.
Hai tay bỏ xõng trên đùi, đầu hơi ngả về một bên, mắt nhìn một
khoảng tối.
Gió thỉnh thoảng rít lên, những tiếng lao xao của cây cỏ nổi dậy, tràn
ra rất xa. Đàn lợn của mấy chuồng gần nhà chen lách nhau kêu rầm rĩ.
Khí lạnh ướp cóng da thịt.
Tiếng ngáy ngủ ở gian bên ran đều đều. Mấy đứa con chị cu Năng
nằm co quắp, chen chúc trên một cái giường ở dưới bếp nói mê luôn. Hoặc
chúng chửi rủa, hoặc chúng kêu gọi, hoặc chúng cười nức nở.
