Trong tập hồi ký rất xúc động này, Nguyên Hồng đã lắng nghe được
những âm vang sâu lắng của tâm hồn, ghi nhận được những cảm giác tinh
tế tự bên trong và diễn tả chúng qua cái nhìn hồn nhiên, tươi sáng của tuổi
thơ, khiến cho ta có cảm tưởng thú vị như được đưa về "thời thơ ấu của
nhân loại":
"Tôi ngồi lên đệm xe, đùi áp đùi mẹ tôi, đầu ngả vào cánh tay mẹ tôi,
tôi thấy những cảm giác ấm áp đã bao lâu mất đi bỗng lại mơn man khắp da
thịt... Phải bé lại và lăn vào lòng một người mẹ, áp mặt vào bầu sữa nóng
của người mẹ, để bàn tay người mẹ vuốt ve từ trán xuống cằm và gãi rôm ở
sống lưng cho, mới thấy người mẹ có một êm dịu vô cùng".
Cũng như một số nhà văn trẻ thời ấy, Nguyên Hồng đã bắt đầu cuộc
đời sáng tác của mình bằng một đôi mắt xanh non, một cái nhìn rất độc
đáo, tươi mới, trẻ trung.
Đó là cái tuổi mà tâm hồn dễ xúc động, các kỷ niệm để lại những ấn
tượng sâu sắc, mênh mang như cái ánh trăng bàng bạc của đêm thu đầy
trăng, xao xuyến như hương hoa cau hoa lý ngát thơm cả một góc vườn
đang vỡ lở ra trong tiếng khóc nức nở của hai mẹ con người đàn bà tội
nghiệp, đáng thương (Mợ Du). Đó cũng là một tâm hồn ham mê thanh sắc,
đắm chìm trong những cảnh đẹp rực rỡ, quyến rũ của thiên nhiên: một bầu
trời xanh trong bát ngát "với ánh nắng rực rỡ phấp phới trên các cành cây lá
óng ả, mượt nõn và những chòm xoan xanh tươi hứa hẹn màu thắm của các
vừng hoa đỏ" (Những ngày thơ ấu); "những hương hoa quả thơm nồng, bay
thấp thoáng trong không khí tê mê rạo rực", những "tiếng chim chích chòe
đậu trên những ngọn cau, ngọn xoan, hót lanh lảnh, vang rất xa dưới vùng
trời bao la và lấp lánh" (Vực thẳm).
Đó cũng là một sự sống ngùn ngụt, nóng hổi, một lòng "ham sống dào
dạt", trong ấy mọi thứ đều như rung lên cùng với một lòng thương yêu
thắm thiết,trong ấy như có một lớp sóng cứ trào lên không ngớt, như có
một thứ tiếng rùng rùng âm vang bát ngát. Cái sức sống bên trong đó là sự
