cao quý, trong trắng, nó là vẻ đẹp, là chất thơ của cuộc đời. Chủ nghĩa nhân
đạo trong tác phẩm của anh có nguồn gốc sâu xa từ cái nhân hậu của những
người dân nghèo Việt Nam, từ cái trung hậu công bằng của những truyện
cổ tích, cái bát ngát tươi thắm của ca dao. Còn chất thơ trong văn xuôi của
anh thì đó là sự rung cảm trước cái đẹp của cuộc sống vất vả, ồn ào của
những người lao động. Trong cuộc sống, trong lao động có một vẻ đẹp, một
chất thơ riêng, rất giàu màu sắc lãng mạn. Có lẽ Nguyên Hồng là nhà văn
đầu tiên ở nước ta ca ngợi vẻ đẹp của lao động. Tác phẩm Cuộc sống
(1942) là một thứ tuyên ngôn về chất thơ trong lao động. Chất thơ lãng mạn
chan chứa, đậm đà trong từng trang sách, khi Nguyên Hồng ở căng Bắc Mê
(Hà Giang) nhớ về thành phố Cảng thân yêu của mình. Dù bị bóc lột, bị
cướp đoạt, bị đày đọa, cuộc sống của những người lao động vẫn cứ vươn
lên với một sức mạnh, một vẻ đẹp không thể gì dập tắt nổi! Cái nhìn của
Nguyên Hồng ở đây rất giống với cái nhìn tin tưởng đầy tính chất nhân đạo
của Gorki.
Màu sắc lãng mạn cách mạng đã ánh lên qua các truyện ngắn của
Nguyên Hồng thời kỳ 1938-1939 và qua những trang đầy chất thơ trong
Cuộc sống.
1-5-1939, trên tờ báo Mới số 1 xuất bản ở Sài Gòn, bên cạnh những
vần thơ của Tố Hữu ta được đọc một tác phẩm của Nguyên Hồng ca ngợi
lao động của thợ thuyền tràn đầy ánh sáng tương lai:
"Một góc thành phố chuyển động vì sự nhộn nhịp, huyên náo làm
bằng tiếng guốc khua vang, tiếng cười nói tràn lên như gió bão, tiếng xe bò
chuyển ầm ầm, tiếng chuông ran không ngớt của muôn ngàn người cùng
chung một đường đi, cùng dưới một bầu trời tràn ngập ánh nắng rực rỡ
này... Một ai đây dù hoài nghi cũng phải tin rằng cái hình thức tối tăm, cằn
cỗi và như thối nát của sự sống một phần nhân loại lầm than chỉ là một cái
vỏ mỏng sắp sửa nổ vỡ. Vì trong cái vỏ ấy, bao nhiêu mầm sống nảy nở đã
