nhân vật Thanh, sau hàng tháng trời lang thang đi kiếm việc làm nhưng vẫn
không có một tia hy vọng, định thắt cổ tự tử cho thoát nợ đời (chương bốn,
Sóng gầm). Sang chương sáu, không khí xóm Cấm càng nặng nề, khó thở
hơn sau chuyện ông Dâng cắn lưỡi tự tử trong xà lim, uất ức vì bị mật thám
Tây cậu vu oan là ăn cắp hàng ở Sáu Kho! Kết thúc chương tám, bi kịch lên
cao độ: lão La bị vợ đánh què chân, gia đình tan nát, chồng chết, vợ đi tù,
con cái bơ vơ lưu lạc... Những tấn bi kịch diễn ra dồn dập ngay trong cùng
một khu nhà của những người dân nghèo xóm Cấm, cứ như là một thứ định
mệnh trùm lên số phận rủi ro của họ.
Nếu như ở tập một của bộ tiểu thuyết, xung đột diễn ra giữa con người
với hoàn cảnh, với những thứ gọi là tai ương nghiệp chướng thì sang tập
hai, những "cơn bão" dữ dội, những bi kịch chủ yếu lại thể hiện thành
những xung đột nội tâm của các nhân vật trong từng lớp dân nghèo thành
thị. Sau ngày ở tù ra, Thanh hoang mang dao động, chạy trốn phong trào,
tìm sự ru ngủ ở tôn giáo, sống những ngày xót xa, dằn vặt, sống mà như đã
chết từ lâu.
Sau đó là đến cái chết đau đớn, vật vã của Gái đen, người con gái cả
tin, mê say và liều lĩnh, đã bị lừa dối, phản bội, bị đem bán. Rồi đến
chương mẹ La suy tính lao lung, quyết tâm vượt qua nhà ngục của đế quốc
phong kiến lẫn nhà tù của thần quyền ngay trong bản thân mình, để tìm con
đường sống. Người đàn bà trốn tù đó luồn rừng, băng đồng tìm về thành
phố quê hương, chết đi sống lại mấy lần, chân bước giữa Hải Phòng mà
như là một hồn ma dám đi giữa ban ngày, một "hồn ma bóng quỷ thoát khỏi
âm ti địa ngục, trở về dương gian mà làm người". Trong cơn bão táp cách
mạng, các nhân vật của Nguyên Hồng sẽ mất đi cái vẻ bình thường bên
ngoài, sẽ thay da đổi thịt, chuyển biến dữ dội theo chiều hướng đi lên quyết
liệt của cuộc sống.
Tiểu thuyết Cửa biển có một sức tố cáo mạnh mẽ khi ngòi bút của tác
giả tập trung miêu tả tấn bi kịch của những gia đình dân nghèo bị phá sản,
