Đặc biệt tiểu thuyết Cửa biển đã tập trung lên án chế độ nhà tù đế
quốc (nhà tù Côn Đảo, Hải Phòng, trại tập trung Bắc Mê) tố cáo những
phản ứng lồng lộn điên cuồng, những thủ đoạn tra tấn, giết người dã man
của bọn mật thám và cai ngục đối với tù chính trị. Không có những năm đi
tù ở Bắc Mê, không miêu tả được chi tiết và sinh động đến như thế trại tù
đàn bà ở Hà Giang, đêm đến "thăm thẳm như chết... hun hút như một hang
sâu, một nhà mồ" và cứ mỗi sáng, mùi hôi thối xông lên nồng nặc - cái mùi
đặc biệt giông giống nhau ở các lán mộ phu, nhà thương làm phúc hay cầu
chợ bỏ hoang chứa ăn mày... Không phải là người trong cuộc không thể
phân biệt được rõ đến như thế tiếng lê xiềng của những người tù cỏ vê bị
cai ngục xua đi làm khổ sai ở bên ngoài lúc trời còn tối đất. "Có những
tiếng kéo lê sền sệt, xào xạo của những người đi không được. Có tiếng
xiềng đôi kin kít choang choang với những người khổ sai chung thân đã đi
quen và phải đi vội, đi nhanh. Có tiếng xiềng lúc chập, lúc giằng của người
tù thọt và tiếng rùng rùng của người tù bị chứng phong, cứ mỗi bước lại
đứng lại, tay chân mặt mũi co giật nhăn nhúm". Không có những năm
tháng bị bắt ở đề lao Hải Phòng, ở cùng xà lim với Tô Hiệu và dự lớp huấn
luyện do Tô Hiệu mở, Nguyên Hồng không thể có được những trang sâu
sắc tố cáo những thủ đoạn tra tấn dã man và mua chuộc nham hiểm của bọn
mật thám Tây cậu, Môê đối với Tô gày, vợ chồng Sấm và ca ngợi tấm
gương anh dũng tuyệt vời của những chiến sĩ cộng sản, bị tra tấn ròng rã
bốn hôm ròng, bị lộn mề gà nôn ra hàng bát máu, bị đánh sẩy thai, hóa
điên, nhưng vẫn không khai báo một lời về tổ chức của Thành ủy, về các cơ
sở quần chúng của Đảng. Tiểu thuyết Cửa biển đã xây dựng được một hình
tượng đậm nét về Tô Hiệu từ trước đến nay trong văn xuôi. Cái phẩm chất
nổi bật lên trong hình tượng những người cộng sản như Tô Chấn là lòng
trung thành tuyệt đối với Đảng, tinh thần hy sinh cao độ, làm việc quên
mình vì quần chúng, vì phong trào cách mạng. Trong Cơn bão đã đến
Nguyên Hồng đã cố gắng nâng ngòi bút của mình lên cho xứng đáng với
tầm của Tô Hiệu, người chiến sĩ Cộng sản mà anh yêu mến...
