nhưng không lùi lại một khoảng cách để tỉnh táo nhận rõ đường đi nước
bước của nhân vật.
Tiểu thuyết Cửa biển mang đậm đà màu sắc dân tộc. Nguyên Hồng đã
cố ghi lại những gương mặt của con người Việt Nam trong một thời kỳ lịch
sử. Theo anh, nhà văn phải sáng tạo nên những nhân vật độc đáo của riêng
mình. Mật thám Tây cậu không giống một tên mật thám nào trước đây.
Khòa cũng là một nhân vật độc đáo, gần gũi với những nhân vật của Kim
Lân. Khòa xuất hiện ở đầu quyển một và mẹ La xuất hiện ở đầu quyển hai.
Đó là những nhân vật được tác giả trìu mến, như một thứ bạn rất lạ, rất mê,
trên đời có một không hai.
Mẹ La, mẹ Nghĩa đều có những nét cá thể hóa không lẫn vào đâu
được. Hồi ký cách mạng và tiểu thuyết của ta đã nói tới những trường hợp
các lãnh tụ và chiến sĩ cộng sản vượt ngục. Lần này Nguyên Hồng để cho
một bà mẹ u u minh minh vượt nhà tù đế quốc lẫn nhà tù thần quyền ngay
trong lòng mình. Ở các nhân vật khác, Nguyên Hồng cũng cố gắng khai
thác mỗi nhân vật một nét riêng: cái xù xì, trầm lặng của cụ Cam, nét dữ
dội của Gái đen, chất thơ của cụ Ước, tính thú vật ở Tây cậu, tính bản thiện
hồn nhiên ở Khòa...
Những nhân vật dân nghèo ở Nguyên Hồng mang nếp suy nghĩ tình
cảm quen thuộc, vốn đã thành truyền thống trong đời sống tinh thần của
con người Việt Nam. Những vấn đề đạo đức khí tiết, tình nghĩa thủy chung,
đền ơn báo oán... đã ăn sâu vào nếp suy nghĩ của các nhân vật mang đậm
đà màu sắc dân tộc của anh. Nhìn chung, Cửa biển là một sự khát khao về
nhân phẩm, về hạnh phúc, về ánh sáng, là một niềm tin về sự tất thắng của
chính nghĩa, của cách mạng, của những người lao động nghèo, lương thiện.
Tiểu thuyết Cửa biển chưa thật sự mang tính dân tộc hiện đại. Một số
nhân vật mang những vấn đề đạo đức khí tiết, tình nghĩa chung thủy gần
với truyền thống. Tuy nhiên cái vấn đề chung của toàn tác phẩm, tư tưởng
chủ đề của toàn bộ tiểu thuyết thì lại chưa thật rõ. Mà kết cấu của những bộ
