cắm mốc cho nhiều thời kỳ của lịch sử văn học hiện đại. Nguyên Hồng là
một trong những tác giả tiêu biểu của dòng văn học hiện thực phê phán Việt
Nam, một dòng văn học chịu ảnh hưởng khá sâu sắc của những phong trào
cách mạng do Đảng Cộng sản Đông Dương lãnh đạo, đồng thời cũng là
một minh chứng hùng hồn cho quá trình chuyển hóa của các nhà văn hiện
thực phê phán sang hiện thực xã hội chủ nghĩa. Bộ tiểu thuyết 4 tập Cửa
biển đã mở đầu cho loại tiểu thuyết sử thi hiện thực xã hội chủ nghĩa ở
nước ta. Bộ tiểu thuyết Hoàng Hoa Thám và Núi rừng Yên Thế đang hoàn
thành cũng báo hiệu một loại tiểu thuyết lịch sử có quy mô hoành tráng.
Toàn bộ tác phẩm của Nguyên Hồng, tuy giá trị các cuốn không đều, nhưng
chắc chắn sẽ chiếm một vị trí quan trọng và bền vững trong nền văn xuôi
hiện đại.
Nguyên Hồng là "một nhà văn và một chiến sĩ cách mạng đã sống một
cuộc đời phong phú và giản dị" (10)giữa lòng nhân dân lao động, một tâm
hồn luôn luôn khao khát vươn lên ánh sáng của lý tưởng cộng sản. Anh
cũng là một tài năng được khẳng định về nhiều mặt, một con người tha
thiết yêu văn học, coi sự sáng tạo nghệ thuật là niềm say mê cao quý nhất
của đời mình, một tấm gương lao động cần cù và đầy nghị lực, cho đến
phút cuối đời vẫn tỏ ra còn sung sức. Anh đã để lại cho chúng ta, cho nền
văn học dân tộc một gia tài đồ sộ, trong đó nhiều tác phẩm có giá trị lâu dài
với thời gian.
GS. PHAN CỰ ĐỆ
-----
(10) Thư chia buồn của Thủ tướng Phạm Văn Đồng - Văn nghệ số 21
ngày 22-5-1982.
