Toàn dân nước Nam giờ đây quyết tâm...
Đứng lên tranh đấu xích xiềng đập tan...
Tiếng hát vang động xa dần... Một điệu khác lại nổi lên:
Du kích quân, du kích quân...
Toàn dân trông ngóng... du kích quân, du kích quân.
Tiếng thình thịch mất hẳn. Chỉ còn tiếng hát văng vẳng trên dải đường
đá nóng rát chạy thành một vệt chì trước những gian nhà tối om, nhô ra,
thụt vào, cái bằng gạch cửa sắt, cửa gỗ kín mít, cái bằng lá xiêu vẹo, úp
xúp, trống hơ trống hoác.
***
Tiếng trống càng đổ dồn. Trong một khoảng tối âm u ánh đèn bỗng
rực lên.
Lớp "Bình dân học vụ" của phố phủ sắp giảng. Đó là cả gian đình mái
mốc rêu dưới một đám cây si cành rễ chằng chịt và hai gốc bám đầy những
mấu sù sì, lá xếp hàng chục tầng. Bốn cái bàn học trò hẳn hoi kê ở dưới
cùng. Hai cái bàn có ngăn kéo kê ở phía trên, chung quanh ghép mười hai
cái ghế dựa khác nhau. Hai cái bàn học trò nhỏ đã ọp ẹp và hai cái chõng
gần mất hết nan, kê chếch hai bên lối đi, châu đầu ở hai bên bảng. Trên
cùng, một cái bàn ba ngăn kéo nứt nẻ, khập khiễng, cũng quây hơn mười
cái ghế dựa, dùng cho cả giáo viên và học trò. Từ bực cửa bước vào, người
ta đã vấp phải ngay những bàn ghế. Muốn đi, người ta phải len lỏi qua
những hàng ghế hay trèo qua bàn.
Sân trường ban ngày họp chợ. Mấy hàng gạo, hàng rau, hàng mắm
muối, hàng thịt dọn ra la liệt trên mặt đất. Mấy người đàn bà hàng phố độc
quyền buôn bán ở đây với những chỗ bóng cây và lát gạch. Đường cái xứ
