... Và một lần, dưới gốc xoan tây, trước một cái bếp bằng những hòn
gạch vỡ và đốt bằng những cành xoan và lá vàng hong khô, tôi được ẵm
trong lòng một người đàn bà vẫn đong gạo và vay tiền của mẹ tôi. Trước thì
tôi mải chơi với một con mèo nhỏ vờn quấn dưới chân tôi nên tôi không để
ý đến chuyện trò của người đàn bà ấy với một người đàn bà khác, nhiều
tuổi hơn, yếm trắng, thắt lưng xanh, cũng là vợ một người cai lính khố
xanh, và cặp mắt vẻ mày cũng sắc sảo lắm. Khi con mèo bị tôi nắm đuôi
chặt quá chóc lên một tiếng cào tôi rồi chạy đi chỗ khác, tôi mới bắt đầu
chú ý nghe. Người đàn bà ôm tôi cười toe toét. Người kia lại còn lắm
miệng hơn. Nhiều lúc cả hai cùng nhìn tôi, mắt ánh hẳn lên rồi cười rũ rượi.
Tôi không ngạc nhiên lâu mà liền căm tức. Cái căm tức dội lên nghẹn
ngào. Nhưng tôi phải yên lặng. Không biết một sức gì đã giữ riết lấy tôi
không cho tôi chồm lên, không cho tôi văng vào mặt họ mà đấm đá mà
chửi rủa. Hai người đàn bà này chê bai bới móc mọi người hàng xóm chán
rồi lại quay về chuyện nhà tôi. Nào thầy tôi nghiệt ngã, thâm hiểm lắm. Trái
lại, mẹ tôi vừa trai lơ, vừa dễ dãi, và gần như đần độn nữa ấy, chẳng biết gì
cả. Còn bà tôi thì đủ các tính ác, tính xấu, những cái ác, cái xấu của những
người đàn bà từ thuở lọt lòng đã phải sống với những thành kiến, những lề
thói tối tăm cay nghiệt, rồi phải coi học thức như là một sự quái gở, tự do
như là tội lỗi, và thích thú sự áp chế, hành hạ nếu mình được dịp và có
quyền áp chế, hành hạ kẻ khác.
Sau cùng, giọng nói của người đàn bà nhiều tuổi có cặp mắt sắc sảo
bỗng nhỏ đi. Y trỏ một người trắng trẻo, không phải bồng súng, đương
chắp tay sau lưng đi lại ở cổng đề lao, thì thầm với người đàn bà ôm tôi
bỏm bẻm nhai trầu:
- Con bé em thằng này là con hắn ta đấy!
***
