thẳng vào nhau, một dãy nhốt những người điên, một dãy nhốt những nhà
thổ. Bên dãy nhà thổ, bao giờ cũng đông hơn. Có lúc tôi trông thấy hàng
chục người ở trong ấy. Chao ôi! Thế này thì họ ăn, họ ngủ, họ sống thế nào
được? Họ làm nhà thổ nhưng cũng là người mà!
Họ nằm ngồi ở trên giường sắt và cả ở nền xi măng. Chỉ mấy người có
quần áo lành lặn hẳn hoi. Còn đều là quần đùi, cởi trần, đeo coóc-xê. Gần
như không có ai còn máu mặt, không ai không loét lở sần sùi. Cũng có
người trông hơi beo béo và sạch sẽ thì vàng ủng, trắng bợt như phù thũng,
và gương mặt hùm hụp lại còn sợ hơn. Những ai tô hô nằm yên mà hát còn
khá, nhiều người lại trèo đu lên gióng gỗ cửa mà cười nói, vẫy gọi, khi có
các kẻ bên ngoài là đàn ông. Sao họ bị bệnh nặng mà vẫn cứ hát, cứ đùa, cứ
trêu cợt? Và họ đã ở nhớp nhúa chật chội lại còn ăn như thế kia thì sống sao
được? Cơm mỗi suất đóng thành oản lật đít lên hum hủm đựng mấy con cá
khô hay cá ươn kho muối và những cuộng rau muống, rau củ cải đã nẫu,
quấn từng búi. Cũng như cơm của tù vậy. Đến giờ ăn, người đưa cơm tháo
gióng gỗ ra, lấy chân đá đá cái mâm gỗ đựng những oản cơm vào cho họ,
chứ không bước vào nhà họ...
Có những buổi trưa, tôi một mình đứng rất lâu dưới gốc cây đằng xa
nhìn xem họ ngủ và nghe họ hát. Tôi nhìn xem và nghe cả những người nét
mặt rất dữ rất ác lặng thinh ở mé cửa, ở góc nhà, lầm thầm như đang
nguyền rủa. Mấy người này chính là người quần áo lành lặn hẳn hoi, nhưng
lại bủng bớt vàng vọt có vẻ bệnh nặng hơn...
Một cảnh sống và một con người tôi muốn kể thêm nữa trong những
ngày thơ ấu của tôi là: Cô Tắc Xê.
Cô Tắc Xê ở cùng phố tôi. Nhà tây hai tầng, tường đắp hoa từ chân lên
tận nóc như kiểu Nhà hát Tây vậy. Cửa chính, cổng ra vào và cửa sổ đều
bằng sắt. Ngoài cửa sắt còn có những khung gióng sắt và bịt lưới sắt. Trông
vào nhà - tôi chỉ trông vào được gian nhà dưới và một khoảng trong cổng -
không thấy chỗ nào không có đồ đồng, đồ sứ, pha lê, mặt gương, hoành
